امروزه اینترنت گسترش مییابد اما هیچگاه کاربران هزینهای برای افزایش میزان دسترسی و بهتبع آن ایجاد عدالت آموزشی نمیپردازند؛ و همچنین مراکز ارائهدهنده خدمات اینترنت دائماً در حال افزایش گستره مخاطبین خود هستند درحالی که برای تأثیرات امواج بر وضعیت زیستی انسانها هزینهای پرداخت نمیکنند.
یکی از عوامل شکست بازار مسئله آثار جانبی است. آثار جانبی هنگامی پدیدار میشوند که نتایج حاصل از تولید یک محصول یا ارائه خدمتی خاص درمجموع هزینههای تولید یا ارائه آن محاسبه نشده باشد؛ یا به عبارتدیگر تمام هزینههایی که محصول یا خدمت بهطور مستقیم بر جامعه تحمیل میکند در قیمت آن انعکاس نیافته است. درواقع فروشنده و خریدار بر گروه دیگری اثرگذاری میکنند که منفعتی از آن خدمت و کالا نمیبرند و برای آن اثرگذاری نیز پولی پرداخت نمیکند. آثار جانبی میتواند مثبت باشد یا منفی. آلودگی مثالی از آثار جانبی منفی است؛ به این صورت که هزینههای ناشی از آلودگی هوا توسط سوختهای فسیلی در میزان هزینههای آن برای تولید انرژی در نظرگرفته نشده است، در صورتی که معضل بسیار بزرگ آلودگی هوا ناشی از مصرف اینگونه سوختها است. در مقابل، منافعی که آب پاکیزه به بهداشت عمومی میرساند آثار جانبی مثبتی است که هزینههای آن در قیمتگذاری آب مصرفی توسط شهروندان در نظر گرفته نمیشود.
آثار جانبی در عصر دیجیتال
امروزه اینترنت گسترش مییابد اما هیچگاه کاربران هزینهای برای افزایش میزان دسترسی و بهتبع آن ایجاد عدالت آموزشی نمیپردازند؛ و همچنین مراکز ارائهدهنده خدمات اینترنت دائماً در حال افزایش گستره مخاطبین خود هستند درحالی که برای تأثیرات امواج بر وضعیت زیستی انسانها هزینهای پرداخت نمیکنند. دستگاههای کارتخوان نیز روز به روز بیشتر میشوند و استفاده از آنها نهادینه میشود، اما هیچگاه هزینههای استفاده سرسامآور از کاغذ و ضرر به محیط زیست را پرداخت نمیکنند. تولیدکنندگان بازی نیز روزانه بازیهای آنلاین و خشونتآمیزی را روانه بازار جهانی میکنند اما هیچکس هزینه افزایش خشونت در جامعه و دیگر آسیبهای روحی و جسمی گیمرها را نمیپردازد! این موارد تنها نمونههایی از این آثار است که دولت باید برای تنظیم آن ورود نماید؛ چرا که کاهش منفعت اقتصادی مانع تنظیمگری آن توسط بازار میشود.
تنظیم مقررات
در هر دو مورد آثار جانبی مثبت و منفی، تنظیم مقررات میتواند راهگشا باشد. درونی کردن هزینهها و منافع اثرات جانبی برای شرکتهای خصوصی، از طریق تنظیم مقررات، راهکاری است که تنظیمگری برای مواجهه با این پدیده ارائه مینماید. تنظیم مالیات برای تولید یا مصرف آثار جانبی منفی، یارانه برای ایجاد خدماتی با آثار جانبی مثبت، کمک به شرکتها برای کاهش آثار جانبی منفیشان، وادار کردن شرکتها برای پرداخت جبران خسارت به کسانی که از آثار آنها رنج میبرند و… از روشهای نسبتاً سنتی تنظیمگری در این مورد از ناکارآمدی نظام بازار است. به رسمیت شناختن حقوق افراد نیز دیگر قاعده تنظیمی است که میتواند پشتوانه انسانها برای احقاق حقوق خود از متعرضان به حقوقشان – ایجاد کنندگان آثار جانبی منفی – باشد.
- منبع خبر : سایت هسته خط مشی عمومی فضای مجازی