متن حاضر روایتی است از امتداد تعاملی که در بستر قرار هفتم شکل گرفت. تعامل با دکتر علی پارسانیا، دبیر «جشنواره بین‌المللی الف‌تای تحول» که موجب ایفای نقش حلقه مدرسه مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در این رویداد شد.
حلقه مدرسه در قرار هفتم
امسال برای نمایشگاه قرار هفتم حدود چهل مهمان دعوت کردیم. در حوزه تعلیم و تربیت، کنشگران زیادی فعال هستند و طبیعتاً برای ما مقدور نبود که همه را دعوت کنیم و اساساً نیاز هم نبود که همه بازیگران دعوت شوند. تمرکز دعوت‌های امسال بر روی افرادی بود که در راستای ماموریتمان می‌توانستیم نقطه همکاری مشترکی با آن‌ها تعریف کنیم. روی همین حساب، به چهل نفر از فعالان رسیدیم که باید در قرار میزبانشان باشیم. هرچند که به لطف خدا و عنایت اهل بیت (علیهم السلام)، خودِ این مهمانان، مبلغ و مروج قرار هفتم شدند و مهمان‌های حلقه مدرسه چند برابر شد.
در قرار هفتم، ماموریت و محصولات حلقه معرفی می‌شد. ماموریت حلقه مدرسه، برنامه درسی راهبردی-عملیاتی است که سه لایه دارد و در دیوارنگاره قرار مرکز قابل مشاهده بود. اول، «لایه مبنایی» که محور آن «نظریه تنوع همگرای تربیتی» است و در آن، در کنار تربیت بر مدار فطرت، تنوعات شاکله‌ای، جنسیتی، فرهنگی و جغرافیایی هم مورد توجه قرار گرفته است. دوم، «لایه سیاست‌گذاری» که محور آن «سند هم‌افزایی اجتماعی در تحول راهبردی نظام تربیت» است و هم‌اکنون در حال بررسی در شورای عالی انقلاب فرهنگی است؛ و سوم، «لایه توانمندسازی» که بر رویدادهای مسئله‌محور تمرکز دارد؛ رویدادهایی که معلمان فراتر از سخنرانی و با تکیه بر یادگیری اکتشافی-تشکیلاتی، مسیر کشف مسئله دانش‌آموزان و برنامه‌ریزی برای حل آن را یاد می‌گیرند. لازم به ذکر است که این سه لایه با همدیگر می‌توانند گام محکمی در مسیر تحقق برنامه درسی راهبردی-عملیاتی باشند.
از قرار هفتم تا الف‌تای تحول
یکی از مهمان‌هایی که از قبل دعوت شده بود و در قرار مرکز رشد حاضر شد، آقای دکتر علی پارسانیا، دبیر «جشنواره بین‌المللی الف‌تای تحول» بود. ایشان را سال‌هاست که می‌شناسم، از افراد خوش‌فکر و فعال و جهادی در این حوزه به حساب می‌آید. دو سال است که الف‌تای تحول برگزار می‌شود و ایشان مسیر جدیدی برای جریان‌سازی تحول در پیش گرفته است؛ مسیری که بیش از تمرکز روی بخشنامه و ابلاغیه، رنگ‌وبوی فرهنگ‌سازی تحول در جامعه معلمان دارد. در این دو دوره جشنواره الف‌تای تحول، مدارس نوآور که توانسته‌اند در مسیر تحول، به موفقیت‌هایی برسند، غرفه داشتند و ایده‌ها و تجربیات و محصولاتشان را به جامعه تعلیم و تربیت ارائه می‌دادند.
همانطور که بیان شد، ماموریت حلقه مدرسه برنامه درسی راهبردی-عملیاتی است و محور برنامه درسی عملیاتی، معلم است. در این نگاه، معلم کارگر برنامه‌درسی نیست، بلکه طراح و مجری برنامه‌درسی عملیاتی است. در چنین فضایی، توانمندسازی معلمان الف‌تای تحول برای ما موضوعیت دارد. در واقع، الف‌تای تحول، ظرفیتی در بدنه آموزش و پرورش ایجاد کرده است که بر اساس آن، می‌توان فارغ از نظام بخشنامه‌ای، به دنبال توانمندسازی معلمان بود؛ معلمانی که باید محور برنامه درسی عملیاتی قرار بگیرند.
پس از آن که آقای پارسانیا با اعضای الف‌تای تحول در قرار حاضر شدند و ماموریت ما را شنیدند و با تجربیات حلقه مدرسه آشنا شدند، تصمیم بر این شد که در حوزه الف‌تای تحول با ایشان همکاری داشته باشیم. بنده هم به صورت خاص الگوی رویدادهای حل مسئله برای رسیدن به تحول در مدارس را پیشنهاد دادم. در این دو سال، تمرکز الف‌تای تحول بر روی شناسایی و ارزیابی مدارس برتر بود ولی طبق پیشنهاد ما، به جای اینکه الف‌تا صرفاً در مقام شناسایی مدارس برتر قرار بگیرد، بنا شد مسیری را تعریف کند که در آن، مدارس توانمند شوند و در نهایت برگزیده‌های رویداد وارد جشنواره الف‌تای تحول گردند. رویدادهای مسئله‌محور مسیر پیشنهادی ما برای الف‌تا بود تا بر اساس آن، مدارس، مهارتِ کشفِ مسائلِ دانش‌آموزان را کسب کنند و مبتنی بر نیاز دانش‌آموزان برنامه‌ریزی کردن را یاد بگیرند و از دل آن‌ها مدارس برتر شناسایی و معرفی شوند.
همکاری حلقه مدرسه با الف‌تای تحول
دبیر محترم رویداد الف‌تای تحول، الگوی پیشنهادی ما را پذیرفت. برای شروع قرار شد که از ماجرای مقاومت شروع کنیم؛ مقاومتی که اساس تربیت است و مسئله روز جهان اسلام به شمار می‌رود و همه بعد از صحبت‌های حضرت آقا مبنی بر کمک به جبهه مقاومت، بیش از پیش دوست دارند، فعالیت کنند. بعد از قرار بلافاصله جلسه‌ای تشکیل شد و الگوی مسئله‌محور ما با محوریت مقاومت مورد بررسی قرار گرفت.
با توجه به شرایط و اقتضائات، قرار شد رویداد را بنده طراحی کنم. طراحی رویدادی برای جبهه مقاومت می‌تواند با محوریت مدارس در تاریخ ماندگار شود به شرطی که بتوانیم درست پیش برویم. به لطف خدا و عنایت اهل بیت (علیهم السلام) توفیق شد که سناریو و بوم ایده‌پردازی و حل مسئله را طراحی کنم و پیشنهاد عنوان الف‌تای مقاومت را خدمت دوستان دادم. پس از جلساتی که با تیم اجرایی داشتیم، سین برنامه و بوم و سناریو نهایی شد.
هر چند که در آن ایام به شدت سرشلوغ بودم و در دوران دید و بازدیدهای قرار بی‌قرار بودم، وقت خوبی برای رویداد مسئله‌محور پیرامون قرار گذاشتم. هم در مسیر ماموریتم بود و هم ماجرای مقاومت. گویا هدیه‌ای بود برای تلاش‌های ده روزه در نمایشگاه قرار مرکز رشد و حالا باید از این فرصت خوب استفاده می‌کردم.
رویداد ملی الف‌تای مقاومت
رویداد الف‌تای مقاومت با حضور نمایندگان ۱۵ استان در روز ۲۴ و ۲۵ آبان در اردوگاه شهید باهنر برگزار شد و الحمدلله با کیفیت خوبی به پایان رسید. در این رویداد که ۲۰ گروه حضور داشتند، در یک مسیر مشخص ناظر به بوم، مسئله مقاومت برای دانش‌آموزان مطرح شد و در نهایت مدارس به یک برنامه عملیاتی رسیدند؛ برنامه‌ای که بعد از رویداد، به سمت عملیاتی‌سازی آن حرکت خواهند کرد.
در این رویداد، رفتارهای دانش‌آموزان نسبت به ماجرای مقاومت دسته‌بندی شد و ریشه‌ها و عوامل شکل‌گیری رفتارهای آنان مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت. در ادامه، مدارس متناسب با نیاز دانش‌آموزان، هدف‌گذاری کردند. مثلاً اگر قصد کار کردن بر روی بچه‌های حزب‌اللهی مدرسه داشتند، احتمالاً باید مهارت‌هایشان جهت کنشگری در مدرسه یا در محله را تقویت می‌کردند و اگر قصد کار کردن بر روی قشر بی‌تفاوت یا اصطلاحاً قشر خاکستری را داشتند، احتمالاً باید اخبار و تحلیل‌ها و انگیزه‌های‌شان را اصلاح می‌کردند.
در گام بعدی، طوفان ایده‌ها مطرح بود و متناسب با محدودیت‌ها و فرصت‌های مدرسه باید ایده برتر را انتخاب می‌کردند. در ادامه روش، فضا، قالب، بازیگران موثر و سین برنامه خود را باید به تفصیل می‌نوشتند. در نهایت، اقتضائات اجرایی مثل تقسیم کار، تامین منابع مالی، ابزارها و امکانات لازم برای اجرای برنامه و هماهنگی‌های اجرایی را می‌بایست لحاظ می‌کردند تا مقدمات عملیات فراهم می‌شد.
در تمام این گام‌ها، کنار هر گروه، منتور یا رهیاری حضور داشت که به گروه‌ها کمک می‌کرد تا ایده خود را پخته کنند و به سطح عملیات برسانند. روز اول، گروه‌ها مشغول پر کردن بوم بودند و روز دوم، روز ارائه گروه‌ها بود. در ارائه پایانی، چهار داور حضور داشتند و تک‌تک گروه‌ها برای کل شرکت‌کنندگان برنامه عملیاتی خود را ارائه می‌کردند و کارشناسان محترم، جهت ارتقای برنامه گروه‌ها، نکات تکمیلی خودشان را مطرح می‌کردند.
رویداد دو روزه الف‌تای مقاومت در روز شهادت حضرت زهرا (سلام الله علیها) به پایان رسید. الف‌تای مقاومت پایان کار نیست و آغازی برای تحقق و اجرای طرح‌های خوب مقاومت در مدارس است. ان شاالله اتفاقات خوبی در مدارس رقم خواهد خورد و در نهایت، این تجربیات زیبا در روز مقاومت یعنی ۱۳ دی، در همایش بزرگ الف‌تای مقاومت ارائه خواهد شد.
