تا کنون دادهها و تحلیلهای متعددی از کاهش مصرف تلویزیون به عنوان یک روند جهانی مطرح شده بود، اما دادههای این یادداشت نشاندهنده جایگاه جدی تلویزیون در سبد مصرف ویدیویی مردم جهان است...
تلویزیون همچنان بخش قابل توجهی از سبد مصرف رسانهای مردم را در سراسر جهان تشکیل داده است. این جمله شاید یکی از مهمترین برداشتها از مجموع دادههای مجموعههای مخاطبپژوهی از سراسر جهان است. به طور مثال در سال ۱۴۰۱ بزرگسالان انگلیسی به طور میانگین بیش از ۱۶۰ دقیقه به تماشای تلویزیون مینشستند.
یا در ایالات متحده همچنان بزرگسالان به طور میانگین ۱۷۸ دقیقه مخاطب تلویزیون هستند.
اگر استفاده از تلویزیون را در مقایسه با دیگر رسانههای تصویری در این کشورها مقایسه کنیم، سهم تلویزیون همچنان قابل توجه است. در بسیاری از کشورهایی که زیرساختهای اینترنتی در آن بسیار بیش و پیش از کشور ما توسعه پیدا کرده است، بسترهای آنلاین هنوز نتوانستهاند سهم این رسانه قدیمی را از آن خود کنند.
به طور مثال ۷۵ درصد از کل سبد مصرف ویدیویی فرانسوی ها و نزدیک به ۷۰ درصد از کل مشاهده ویدیو توسط کاناداییها متعل به تلویزیون است، و سکوهای پخش خانگی (چه در قالب سرویسهای اشتراکی و چه رایگان) زیر ۱۵ درصد از کل وقت استفاده از رسانههای ویدیویی را در این دو کشور اشغال کرده اند.
در کشور ما نیز همین داده تایید می شود. ایرانیان بالای ۱۵ سال (در سال ۱۴۰۲) به طور میانگین ۱۶۱ دقیقه به تماشای تلویزیون می نشستهاند. جالب است که همین عدد درباره مشاهده سکوهای پخش خانگی ۵۸ دقیقه بوده است. این یعنی حتی اگر مشاهده ماهواره و استفاده از مجموعه شبکههای اجتماعی (نه فقط ویدیویی) را نیز به عنوان کل سبدمصرف رسانهای ایرانیان محاسبه کنیم، تلویزیون بالای ۳۵ درصد و پخش خانگی تنها ۱۳ درصد از آن را اشغال کرده اند.
اما قضیه به اینجا ختم نمی شود. هنگامی که مصرف رسانهای جوانان و نوجوانان را در همین کشورها بررسی کنیم، تفاوتهای بسیار جدی میان میانگین کل جامعه و دستههای جوان تر روشن میشود. با بررسی تک تک نمودارهای عرضه شده درباره هرچهار کشوری که به آنها اشاره شد، مصرف تلویزیون میان دستههای جوان کمتر، و استفاده از بسترهای آنلاین و به خصوص سکوهای پخش خانگی به طور قابل ملاحظه ای بیشتر است.
در ایران نیز بر اساس دادههای مرکز تحلیل اجتماعی (متا) مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع)، همین موضوع اتفاق افتاده است. میانگین مشاهده تلویزیون در دسته ۱۵ تا ۲۴ سال ایرانی ۹۳ دقیقه است که تفاوت نزدیک به ۷۰ دقیقه ای با میانگین کل دارد. همچنین در حالی که مشاهده سکوهای پخش خانگی با تلویزیون در کل جامعه اختلاف زیادی داشت، اما در این دسته سنی اختلاف حدود ۱۰ دقیقه است. یعنی سکوهای پخش خانگی در این دسته سنی به طور قابل ملاحظه ای رشد کرده است.
جمع بندی
تا کنون دادهها و تحلیلهای متعددی از کاهش مصرف تلویزیون به عنوان یک روند جهانی مطرح شده بود، اما دادههایی که در این یادداشت بررسی شد نشاندهنده جایگاه جدی تلویزیون در سبد مصرف ویدیویی مردم جهان است، اما با توجه به اینکه نسل آینده تعیین کننده وضعیت آینده جامعه خواهد بود، پیش بینی می شود در ده سال آینده این روند به ضرر تلویزیون و مجموعا تمام رسانههای پخش (Broadcast) و به نفع بسترهای آنلاین طی خواهد شد. این روند منحصر به ایران نبوده و می توان رد پایی از چنین روندی را در کشورهای مختلف دنیا مشاهده کرد.
منتشرشده در شماره ۴۳۱۹ روزنامه فرهیختگان
