مأموریتِ برزمین‌مانده!
مأموریتِ برزمین‌مانده!

نشست علمی «مکتب، علاج درد ما» به همت هسته منظومه فکری علامه طباطبایی (رض) مرکز رشد برگزار شد. در این نشست با حضور دکتر محمدصادق نصرت‌پناه و دکتر محسن لبخندق، اعضای هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، به ضرورت نگاه مکتبی و مکتب‌محور در این دانشگاه پرداخته شد. همچنین مستند «روایت مکتب» رونمایی و اکران گردید. این مستند به بررسی رسالت دانشگاه امام صادق (ع) در زمینه مکتب‌محوری و همچنین بررسی تاریخی تحقق مکتب فکری علامه طباطبایی (رض) در این دانشگاه پرداخته است.

نشست علمی «مکتب، علاج درد ما» به همت هسته منظومه فکری علامه طباطبایی (رض) مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) برگزار شد. در این نشست با حضور دکتر محمدصادق نصرتپناه و دکتر محسن لبخندق، اعضای هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، به ضرورت نگاه مکتبی و مکتب‌محور در این دانشگاه پرداخته شد. همچنین در این نشست علمی، مستند «روایت مکتب» رونمایی و اکران گردید. این مستند به بررسی رسالت دانشگاه امام صادق (ع) در زمینه مکتب‌محوری و همچنین بررسی تاریخی تحقق مکتب فکری علامه طباطبایی (رض) در این دانشگاه پرداخته است.

در ابتدای این نشست که در حاشیه نمایشگاه قرار هفتم مرکز رشد برگزار می‌شد، آقای حسین قاسمی دبیر هسته منظومه فکری علامه طباطبایی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) به ارائه نکاتی در خصوص جایگاه این موضوع و ضرورت طرح آن در فضای دانشگاه پرداخت.

قاسمی در خصوص ضرورت برگزاری این نشست گفت: دانشگاه امام صادق (ع) امروز در نهمین سال ابلاغ راهبردهای رهبر انقلاب قرار گرفته است. راهبردهایی که برای بازه ده ساله ابلاغ شده بودند و از جمله امّهات این راهبردها در نسبت با مکتب فکری و علمی را می‌توان راهبرد اول دانست که در آن به ضرورت «بازتبیین و تقویت نظام فکری حاکم بر دانشگاه امام صادق (ع) و مبتنی نمودن کلیه فعالیت‌ها بر آن» اشاره می‌کنند.

دبیر هسته منظومه فکری علامه طباطبایی افزود: همچنین ۱۹ سال از دیدار سال ۱۳۸۴ اساتید، مدیران و دانشجویان این دانشگاه با رهبر معظم انقلاب اسلامی می‌گذرد. در این دیدار «مرجعیت علمی و ساخت الگوی منحصربه‌فرد علمی» به‌عنوان مأموریت دانشگاه امام صادق (ع) شناخته شد. باید دید که دانشگاه امام صادق (ع) در حال حاضر می‌تواند از مکتب علمی خاص خود سخن بگوید یا خیر؟ این ضرورت‌ها ما را وادار کرد که از زاویه دید هسته منظومه فکری علامه طباطبایی و به اقتضاء نسبتی که این مکتب فکری با دانشگاه پیدا می‌کند، به بررسی و تحلیل فضای معارف اسلامی دانشگاه امام صادق (ع) بپردازیم. ماحصل این دغدغه، تهیه گزارشی با عنوان «روایت مکتب» بود که در سال گذشته در میان اساتید و مسئولان دانشگاه به بحث و گفتگو گذاشته شد و مقدمه شکل‌گیری این نشست و پرسش‌های اصلی آن بود.

در ادامه این نشست، دکتر محسن لبخندق به ارائه نکات خود در خصوص چیستی و چگونگی مکتب علوم اجتماعی دانشگاه امام صادق (ع) پرداخت و مکتب دانشگاه امام صادق (ع) را در سه بعد علمی، تربیتی و سیاسی مورد بررسی قرار داد. وی در این زمینه بیان داشت: آنچه که در دانشگاه امام صادق (ع)، این مرکز علمی را با دیگر مراکز علمی متمایز می‌کند در مرتبه اول «مکتب تربیتی» و در مرتبه بعد «مکتب سیاسی» این دانشگاه است. می‌توان از مکتب تربیتی دانشگاه امام صادق (ع) سخن گفت زیرا عمده خروجی‌های دانشگاه بر اساس یک سبک و منش تربیتی و اخلاقی رشد کرده‌اند. این نوع از خروجی‌ها حاصل فضایی است که در دانشگاه ساخته شده است. همچنین از جهت دیگر می‌توان از مکتب سیاسی دانشگاه امام صادق (ع) نیز سخن گفت زیرا در مجموع یک نوع سبک سیاسی و انقلابی‌گری در دانشگاه امام صادق (ع) غلبه دارد.

به بیان این عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق (ع)، دانشگاه در این سال‌ها نمی‌تواند ادعای مکتب علمی منسجمی داشته باشد. این اتفاق می‌تواند حاصل علل گوناگونی باشد، من‌جمله اینکه اصلاً ایده اولیه ساخت و اداره دانشگاه در خصوص شکل‌گیری یک مکتب علمی نبوده است. شکل‌گیری مکتب علمی از دوره‌ای به بعد در مسیر رشد ایده فکری دانشگاه و در تلاقی با بیانات معظم رهبری در دهه هشتاد و با محوریت مأموریت مرجعیت علمی بر عهده دانشگاه قرار می‌گیرد. برای اینکه زمینه تحقق مکتب علمی دانشگاه فراهم شود، می‌بایست تناسب‌هایی رعایت شود که متأسفانه تا به حال رعایت نشده است. هماهنگ شدن با غایتی که رهبر معظم انقلاب برای دانشگاه تعیین کرده‌اند نیاز به تغییرات و اقتضائاتی دارد که شاید دانشگاه اکنون امکان و ظرفیت آن را نداشته باشد.

دکتر لبخندق در ادامه به دو راه اساسی برای شکل‌گیری مکاتب علمی اشاره کرد و افزود: راه اول این است که ما در طول تاریخ عموماً شاهد آن هستیم که مکتب علمی ذیل افراد محوری و صاحب ایده شکل گرفته است. بر همین اساس اگر می‌خواهیم در دانشگاه امام صادق (ع) مکتب علمی شکل دهیم، می‌بایست یک شخصیت و عالمِ محوری در دانشگاه وجود داشته باشد تا در پرتوی او شخصیت‌های علمی دیگر شکل گرفته و ساخت یک مکتب علمی رقم بخورد.

معاون پژوهشی دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات در خصوص راه دوم بیان داشت: راه دومِ تشکیل یک مکتب علمی این است که در صورت فقدان عالمِ محوری، می‌توان به فضاسازی و ساخت اتمسفر علمی واحد در دانشگاه فکر کرد که بر اساس آن فضای شکل‌گیری این مکتب فکری آماده شده و در بستر این فضا بتوان حرف از یک مکتب زد. به نظر می‌رسد با توجه به شرایط امروز دانشگاه، این راه شدنی‌تر باشد. در این راه به جای اینکه مکتب علمی ذیل یک شخصیت شاخص و عالم محوری شکل بگیرد، به واسطه جریان‌های خرد هم‌عرض و هماهنگ می‌توان اتمسفر و جو علمی‌ای را حاکم کرد که به عنوان الگوی اصلی مکتب علمی در دانشگاه شناخته شود. به نظر می‌رسد ما در این زمینه نیز ضعف‌های جدی داریم. از جمله مهم‌ترین ضعف‌ها این است که ما خود را نسبت به یکدیگر مستغنی می‌دانیم. یعنی از کارها و فعالیت‌های علمی یکدیگر بی‌اطلاعیم و بسیار کم با یکدیگر گفتگوی علمی و مجمع علمی شکل می‌دهیم. می‌بایست به جریان‌های خرد و خودجوش دانشجویی که در تعامل با اساتید شکل می‌گیرند بیشتر بها دهیم و بتوانیم آن‌ها را پشتیبانی کنیم تا در گوشه و کنار دانشگاه این اتمسفر علمی گسترش پیدا کند.

در ادامه این نشست دکتر محمدصادق نصرت‌پناه به ارائه دیدگاه‌های خود در خصوص چیستی و ضرورت مکتب علمی دانشگاه امام صادق (ع) پرداخت. وی با اشاره به تفاوت اهداف تأسیسی اولیه دانشگاه که در خصوص تربیت مدیر و کارگزار برای جمهوری اسلامی بود، با اهداف بعدی که توسط رهبر انقلاب در مأموریت دانشگاه مورد تأکید قرار گرفت، خاطر نشان کرد: این اهداف اگرچه با یکدیگر مغایر نبوده و در یک نگاه طولی در امتداد یکدیگر قرار می‌گیرند، اما تأکید بر هر یک، ساخت و شاکله خاصی را در نگاه نسبت به علم و فضای دانشگاه رقم می‌زند. به همین دلیل بایست توجه کرد که پایه و شاکله اصلی دانشگاه چگونه شکل گرفته است و در مراحل بعد چه تغییراتی رقم خورده است و در دوران بلوغ و پختگی دانشگاه چه غایاتی پررنگ شده است تا بر اساس آن بتوان در مورد مکتب علمی دانشگاه صحبت کرد.

این عضو هیئت علمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی افزود: به نظر می‌رسد در حدود بیست سال گذشته که رهبر معظم انقلاب اسلامی مأموریت مرجعیت علمی را به دانشگاه امام صادق (ع) واگذار کرده‌اند، تغییر و اتفاق جدی و متمایزی در دانشگاه نیفتاده است. از سال ۱۳۸۴ که صحبت‌های رهبر انقلاب در مورد دانشگاه امام صادق (ع) مطرح شده است تا سال ۱۳۹۴ که ابلاغیه راهبردهای دوازده‌گانه ایشان به دانشگاه انجام می‌شود، شما نمی‌بینید که در ساختار رسمی دانشگاه تغییرات جدی‌ای در خصوص لبیک به فرمان معظم‌له داده شود؛ بلکه ساختار مسیر پیشین خود را ادامه می‌دهد. در این خصوص نمی‌توان تقصیر را به گردن فرد خاصی انداخت، بلکه فضای کلی دانشگاه به صورتی بود که توان این تغییر را نداشت.

دکتر نصرت‌پناه در بخش پایانی سخنان خود خاطر نشان کرد: من نیز در شرایط حاضر موافقم که باید فعالیت‌های غیررسمی دانشگاه جدی گرفته شود و نسبت به آن جهت‌دهی صورت گیرد. یعنی از ظرفیت فضاهای غیررسمی برای جبران خلأهایی که در فضای رسمی وجود دارد استفاده کنیم و به سنت‌سازی علمی روی بیاوریم. تشکل‌یافتگیِ میان اساتید یک مکتب علمی و همچنین فعال بودن این اساتید در تعامل با بدنه دانشجویی در فضاهای غیررسمی دانشگاه می‌تواند عامل مؤثری باشد تا فضای علمی دانشگاه را ارتقا داده و ثمره آن در ساختارهای رسمی دانشگاه نیز نمایان شود.

در پایان این نشست، مستند کوتاه «روایت مکتب» که حاصل مصاحبه و گفتگوی اعضای هسته منظومه فکری علامه طباطبایی (رض) با مسئولان و اساتید سابق و فعلی دانشگاه امام صادق (ع)، پیرامون روند شکل‌گیری جریان معارفی در این دانشگاه در ۴۰ سال گذشته بود، برای اولین بار پخش شد.