عوامل مذهبی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی طبیعی، مسائل ایران و عراق را بیش از پیش به هم گره زده است و حداکثر هر چند هفته یکبار یک خبر یا واقعه مهم مرتبط با عراق در رسانهها یا محافل رسمی یا غیررسمی ما برجسته میشود و این درهمتنیدگی روابط دو کشور، تعاملات و افکار عمومی آنها را بیشازپیش نسبت به هم حساس کرده است.
پرده اول:
با مرور اخبار و وقایع چند سال گذشته تصدیق خواهید کرد که عوامل مذهبی، فرهنگی، سیاسی، اقتصادی و حتی طبیعی، مسائل ایران و عراق را بیشازپیش به هم گره زده است و حداکثر هرچند هفته یکبار یک خبر یا واقعه مهم مرتبط با عراق در رسانهها یا محافل رسمی یا غیررسمی ما برجسته میشود که برخی از آنها عبارتاند از:
کمکهای نقدی و غیرنقدی مردم عراق در حمایت از سیلزدگان نوروز ۹۸ و حضور گروههای جهادی آنان برای بازسازی مناطق سیلزده، رایگان شدن روادید میان عراق و ایران، دیدار مسئولان دو کشور، مراسم بزرگداشت آیتالله شاهرودی در عراق، گردشگری زیارت و تبادل سالانه میلیونها زائر میان دو کشور و در اوج آن راهپیمایی عظیم اربعین (که خود ابعاد متعددی دارد)، گردشگری طبیعی و گردشگری سلامت عراقیها در ایران، حضور نظامی ایران در عراق، واکنش مسئولان عراقی به اظهارات آمریکاییها در خصوص ایران، همکاری عراق با ایران در دور زدن تحریمها، بروز کینههای باقیمانده از جنگ تحمیلی و تسویه آن با ملت عراق، اخبار و حواشی گردشگری جنسی برخی عراقیها در ایران، ورود ریزگردها از عراق به ایران، صادرات انرژی و مواد خوراکی به عراق و بازخورد اخبار آن در افکار عمومی مردم ایران، جلوگیری از صادرات انرژی و مواد خوراکی به عراق و بازخورد اخبار آن در مردم عراق، تظاهرات مردم عراق بر ضد حضور نظامی ایران در این کشور، واقع شدن کانون زلزله سال ۹۶ کرمانشاه در عراق و… .
روابط دولتی (به معنای کل حاکمیت) ایران و عراق بسیار وسیع و تقریباً منحصربهفرد است. در سطح روابط ملت-ملت نیز ایران و عراق با هیچ کشور دیگری بهاندازه یکدیگر پیوند نخوردهاند و بر هم اثرگذار نیستند؛ این پیوند هم در ارتباطات حضوری و چهره به چهره وجود دارد و هم در ارتباطات رسانهای و مجازی؛ هم بهصورت واقعی و طبیعی رخ داده و هم بهصورت غیرواقعی و ساختگی (توسط روشنفکران و رسانهها و دشمنان و…)؛ هم شامل تأثیرگذاریهای مثبت میشود و هم تأثیرگذاریهای منفی. اما درهرصورت میتوان گفت در هم تنیدگی روابط ایران و عراق، تعاملات و افکار عمومی آنها را بیشازپیش نسبت به هم حساس کرده است.
پرده دوم:
رهبر معظم انقلاب در هفدهم فروردین ۹۸ با عادل عبدالمهدی، نخستوزیر جدید عراق، دیداری داشت که محتوای آن بیشتر مشابه دیدارهای ایشان با نوری المالکی بود تا حیدر العبادی (که در سالهای حضور داعش در عراق به دیدار رهبری رفته بود). دیداری که در آن بهجای تأکید بر حفظ امنیت و ثبات عراق و مبارزه با داعش و بیاعتمادی به آمریکا، ظرفیتهای بالقوه و جایگاه واقعی عراق و اخراج آمریکا از این کشور موردتوجه قرار گرفت.
جمله «ظرفیتهای انسانی و منابع غنی زیرزمینی، عراق را به تأثیرگذارترین کشور در جهان عرب تبدیل خواهد کرد» تلویحاً یعنی چشمانداز عراق، تبدیل شدن به تأثیرگذارترین کشور در جهان عرب است؛ و جمله «دولت و ملت ایران، پیشرفت و سعادت عراق را به نفع خود میدانند» تلویحاً یعنی ما برای پیشرفت و سعادت عراق تلاش میکنیم.
ایشان مشابه این جملات را در سال ۹۱ در دیدار نوری المالکی نیز بیان کرده بودند. رهبر انقلاب درمجموع در این دیدارها چند راهبرد برای رسیدن عراق به جایگاه واقعی خود ترسیم نمودند: بهرهگیری از ظرفیتهای انسانی و طبیعی، بسترسازی برای جهاد علمی مستمر دانشگاهیان و نخبگان، و ایجاد نهضت سازندگی و خدمت به مردم با سازماندهی جوانان.
پرده آخر:
ایران و عراق بهعنوان دو کشور همسایه با منافع مشترک و آمیختگی اعتقادی، فرهنگی و تاریخی فراوان، تأثیرات بسیاری بر یکدیگر دارند که در تحقق تمدن نوین اسلامی نیز بهعنوان افق جهان اسلام، میتوانند پیشگام باشند. مسیری که رهبری تصریح کردهاند، تحقق تمدن اسلامی اول در ایران و سپس جهان اسلام است اما عراق میتواند گام دوم آن باشد؛ عراقی که مؤثرترین کشور در جهان عرب شده، تا حد مطلوبی میتواند شکاف ایجادشده میان ما و سایر کشورهای عربی را پر کند و مشوق آنها برای بسط این تمدن نوین باشد.
این مسئله روابط دو ملت و دو دولت را بیشازپیش بااهمیت میکند و باید به بدخواهان حق داد که از هیچ تلاش و توطئه و شایعهای برای مخدوش کردن این روابط و افکار عمومی دو کشور نسبت به هم فروگذار نکنند. در مقابل ما نیز باید اولاً با حساسیت بیشتری از بروز اختلافات و اشتباهات حقیقی در روابط ایران و عراق جلوگیری کنیم و ثانیاً با سرعت و عملکرد حرفهایتری با شایعات رسانهای مقابله نماییم و ثالثاً اگر پیشرفت و سعادت عراق را به نفع خود میدانیم، به آنها در تبدیلشدن به مؤثرترین کشور در جهان عرب و تحقق راهبردهای رهبری (بیانشده در پرده دوم) یاری رسانیم.