حجتالاسلام قمی در افتتاحیه دوره مجازی «آفتاب در آئینه» که به همت هسته مکتب امام خمینی (ره) مرکز رشد برگزار شد، در خصوص «رابطه دین و دنیا» به عنوان جوهر اصلی مکتب امام از منظر مقام معظم رهبری گفت: در این رویکرد، نهتنها دین و دنیا از یکدیگر جدا نیست، بلکه دنیا آن هنگامی آباد میشود که حاکمیت دین در آن محقق شود.
به مناسبت سی و یکمین سالگرد ارتحال بنیانگذار کبیر انقلاب اسلامی، هسته مکتب امام خمینی رحمه الله مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیهالسلام دوره مجازی «آفتاب در آئینه» را با محوریت تبیین مکتب امام خمینی رحمه الله از منظر رهبر معظم انقلاب برگزار کرد. سخنران افتتاحیه این دوره که با حضور مخاطبانی از سراسر کشور برگزار شد، حجتالاسلاموالمسلمین قمی، رئیس سازمان تبلیغات اسلامی بود.
ایشان در ابتدای جلسه بهرهمندی از معارف اسلامی در دوره حاضر را از برکات انقلاب اسلامی که به رهبری حضرت امام صورت گرفت عنوان کرده و یکی از واجبترین کارهایی که باید از سوی محققان دینی صورت گیرد را تعمیق مکتب امام خمینی رحمه الله دانستند. در این جلسه که بهصورت مجازی برای شرکتکنندگان دوره از سراسر کشور برگزاری شد، حجتالاسلام قمی ضمن بیان اینکه میتوان با رویکردهای مختلفی به مکتب امام توجه داشت، به تبیین این مکتب از منظر امام خامنهای پرداختند.
ایشان در مقدمه بحث به آفت تحریف مکتب امام اشاره کرده و یکی از کارکردهای اصلی تعمیق در این مکتب را مقابله با تحریف عنوان نمودند. ایشان در ادامه به بررسی سه نوع تحریف که از گذشته در مورد ادیان الهی بهویژه اسلام نیز صورت گرفته است پرداخته و گفتند: نوع اول تحریف لفظی است بدین معنا که یک جزئی که اساساً جزء دین یا یک اندیشه نیست به آن اضافه گردد. نوع دوم تحریف عبارت است از اینکه یک بخشی از دین یا مکتب گفته شود، اما تعمداً بخش دیگر فرو گذاشته شود. اما نوع سوم که خطر بیشتری از انواع قبلی دارد پنهان کردن برخی ابعاد بهخصوص عناصر تمایزبخش مکتب نسبت به دیگر مکاتب است؛ بنابراین لازم است تمایز مکتب امام نسبت به دیگران از نگاه امام خامنهای مورد بررسی قرار گیرد.
حجتالاسلام قمی در ادامه جوهر اصلی مکتب امام از منظر مقام معظم رهبری را «رابطه دین و دنیا» عنوان کرد که این جوهره اصلی، تمایز مهمی میان این مکتب و سایر مکاتب ایجاد میکند. در این رویکرد از یک طرف دنیا میدان اساسی زندگی انسان است و از طرف دیگر مسئولیت و رسالت اداره دنیا بر عهده دین است؛ بنابراین نهتنها دین و دنیا از یکدیگر جدا نیست، بلکه دنیا مسیر دینمداری و اجرای آن است. دنیا آن هنگامی آباد میشود که حاکمیت دین در آن محقق شود و در این حالت است که عدالت و معنویت در دنیا تجلی پیدا میکند و آخرت امتداد این دنیا است. رهبر انقلاب تعبیری در خصوص حضرت امام دارند که عبارت است از اینکه «او به همه فهماند که علیوار زیستن افسانه نیست». انسانی که ظرفیتهای وجود خود را بشناسد، هم استعدادهای خود را به فعلیت رسانده و به کمال میرساند و هم محیط پیرامون خود را رشد میدهد. دلیل ارسال رُسل و دین نیز سامان دادن به زندگی انسان در این دنیاست تا ظرفیتهای وجود خود را بروز داده و به فعلیت برساند. حجتالاسلام قمی در تداوم بحث رابطه دین و دنیا در مکتب امام خمینی رحمه الله، به ارکان دین که موجب سامانبخشی به زندگی انسانها میشود پرداخت. وی افزود: معنویت، عقلانیت و عدالت سه رکن اصلی دین برای سررشتهداری امور دنیا در مکتب امام خمینی رحمه الله است. از منظر امامین انقلاب این سه برای حیات طیبه در دنیا لازم و ملزوم یکدیگر بوده و از هیچیک از آنها نمیتوان چشم پوشید. اگر دین یا مکتبی الهی که عاری از معنویت بود حتماً مورد تحریف واقع شده است. در مکتب امام خمینی رحمه الله فطرت انسان نیاز اساسی به معنویت دارد. عقلانیت نیز مهمترین ابزار سنجش است و نیک و بدهای دنیا را میسنجد، بنابراین ابزار مهمی در اختیار انسان است. عدالت بهعنوان سومین رکن، یکی از اهداف نظام اسلامی است و باید تلاش بسیاری صورت گیرد تا این هدف به شکل مطلوبی تحقق یابد.
ایشان در بخش بعدی بحث خود، دومین عنصر تمایز بخش مکتب امام را توجه به «مردمسالاری» عنوان کردند، با این توضیح که مقام معظم رهبری نگاه امام خمینی رحمهاللهعلیه به مردمسالاری را تنها یک مظروف برای حکومت اسلامی نمیدانند بلکه از دیدگاه ایشان حضرت امام قائل به اصالت جایگاه مردم در جمهوری اسلامی هستند. در منطق اسلام همه انسانها دارای کرامت هستند، بنابراین کسی حق حکومت بر آنها ندارد مگر اینکه خداوند مصداقاً یا با خصوصیات کسی را بر آنها حاکم کند. خواست خداوند این است که در برخی امور اراده مردم محقق شود به همین دلیل است که امام فرمودهاند «میزان، رأی مردم است».
در انتهای جلسه حجتالاسلام قمی ضمن پرداختن به وجوه نظام مردمسالاری دینی یا نظام ولایتفقیه گفت: این نظام دارای سه وجه عمده است. وجه اول رابطه حکومت با مردم است که ولیّ در نقطه مرکزی قرار دارد و مردم با هدایت او به قلههای موفقیت دست پیدا میکنند، لذا امام وظیفه سو دهی و استقامت مردم در مسیر بهسوی تکامل است و حاکم باید به ارادههای مردم جهتدهی کند. در مکتب امام خمینی، حاکم خادم محبّ مردم است و خالصانه و دلسوزانه برای آنها کار کند و در مسائل مردم از آرای آنها استفاده کند. وجه دوم رابطه مردم با حکومت بدین معناست که مردم وظیفه اطاعت از ولیّ داشته و باید او را برای رسیدن به قلّه همراهی کنند. سومین وجه رابطه مردم با یکدیگر است، یعنی مردم ولایت عرضی با هم داشته و باید در همراهی با ولیّ جامعه به یکدیگر مساعدت کنند و دلسوزانه و با محبت یاریرسان یکدیگر باشند.