سوداگران غربی که به جیب زدن قسمت اعظم درآمد نفت بهطور مستقیم، چشم طمعشان را سیر نمیکرد برای جذب بخش ناچیز درآمد مردم برنامه چیدند و در گسترش و توسعه مصرفی کردن جامعه ایرانی، به رقابت با یکدیگر برخاستند. کار از ورود کالاهای رفاهی ساختهشده در خارج شروع شد و بهتدریج به دایر کردن کارخانهها و کارگاههای مونتاژ رسید...
در سالهای حاکمیت رژیم منفور پهلوی، همراه با افزایش درآمد نفت و انتقال بخشی از درآمد آن به کشور با خرید وسایل نظامی برای ایجاد پایگاه برای آمریکا، بخش ناچیزی از آن نیز در مقابل کار مردم چه بهطور مستقیم از طریق ارائه کار به کمپانیهای نفتی، و یا ارائه کار و خدمات به سران رژیم و وابستگان آنها، که درآمدشان حاصل از نفت بود، نصیب مردم میشد. امّا سوداگران غربی که به جیب زدن قسمت اعظم درآمد نفت بهطور مستقیم، چشم طمعشان را سیر نمیکرد برای جذب بخش ناچیز درآمد مردم برنامه چیدند و در گسترش و توسعه مصرفی کردن جامعه ایرانی، به رقابت با یکدیگر برخاستند.
کار از ورود کالاهای رفاهی ساختهشده در خارج شروع شد و بهتدریج به دایر کردن کارخانهها و کارگاههای مونتاژ رسید. اجرای این برنامه، سبب شد که سیل کشاورزان و جوانان روستایی که یکی از قطبهای تولید در کشور بودند و فعالیت آنها موجب میشد که جامعه از لحاظ مواد غذایی خودکفا باشد و حتّی گندم و سایر محصولات غذایی که از ماحصل زحمات آنها تهیّه میشد به خارج صادر میگشت و ارز قابل توجهی وارد کشور میکرد، به شهرها مهاجرت کنند.
گسترش صنایع مونتاژ، که در واقع مواد اولیه آن در عوض نفت خریداریشده از ایران با قیمت گزاف به خودمان فروخته میشد، باعث شد که نیروهای تولیدکننده روستایی برای کارگری به شهرها مهاجرت کنند و در همان سالها، دولت برای کمک به طرح استعمارگران، به وارد کردن گندم از خارج با قیمتی بیشتر از آنچه از کشاورزان میخرید اقدام کرد.
همین امر، یعنی عدم حمایت از تولیدات، موجب رکود و حتّی نابودی بخش عظیمی از تولیدات داخلی در سطح کشور شد. دولت، مخالفینِ اجرای اینگونه طرحهای استعماری را به عنوان مخالفین طرح صنعتی کردن کشور در جامعه کوبیده و با شعارهای فریبنده و تبلیغات گسترده دروغین، از گسترش اینگونه افکار جلوگیری مینمود. بدینوسیله نیروهای فعّال تولیدکننده در سطح روستاها جذب کارگاهها و کارخانههای مونتاژکار شد و ایران را بازاری برای کشورهای غربی قرارداد تا از تورم سرسامآور آنها کاسته شود. یعنی نابودی زمینههای تولید در ایران بهایی بود برای رونق اقتصادی کشورهای غربی و بالا رفتن ارزش دلار آمریکایی.
ایستادگی انقلاب اسلامی ایران در مقابل استعمارگران شرق و غرب، باعث محاصره اقتصادی و تحریم علیه کشور شد. البته عدم وجود کالاهای خارجی در بازارها و احساس نیاز جامعه، استعدادها را به حرکت درآورد و پیشرفتهای قابل توجهی در زمینه اختراعات و شبیهسازی قطعات برای راهاندازی کارخانههای موجود در کشور حاصل شد.
اما پس از مدتی، در بدو پیروزی انقلاب اسلامی ایران، مسئله تنظیم خطمشی دولت در جهت حمایت از تولیدات داخلی و انطباق آن با شرایط انقلاب اسلامی، مورد توجه قرار نگرفت و در مدت استقرار دولت موقت و حتی تا مدتها بعد از آن، سیاست حاکم بر روابط بازرگانی خارجی کشور، ادامه همان روشهای غلط پیش از انقلاب بود و توجهی اساسی به تولیدات داخلی در جهت حمایت و یا توسعه آنها نشد. بلکه نیروهای مبتکر و خلاق و حتی واحدهای تولیدی دیگر به خاطر نداشتن قطعات یدکی و عدم دسترسی به امکانات جهت بازسازی دستگاهها به تعطیلی کشانده شد و دولت برای جبران کمبودها، به جای راهاندازی صنایع داخلی و حمایت از صنعتگران و کارگاههای کوچک برای تولید بیشتر، اقدام به ورود کالاهای تولیدی این قبیل کارگاهها نمود که خسارت ناشی از این بیکاریها، زیانهای زیادی به جامعه انقلابی زد و به اهمیت تولیدات داخلی در جهت خودکفایی و جلوگیری از خروج ارز از کشور توجهی نشد؛ در صورتی که یکی از وظایف مهم دولت، حمایت از تولیدات داخلی است و برای این منظور، دولت باید از طریق اعمال محدودیت و ممنوعیت واردات کالاهای مشابه داخلی وارد عمل شود.
در سالهای اخیر با تأکیدات رهبر معظم انقلاب و نامگذاری سال جدید به نام «رونق تولید» دوباره مسئله تولید ملی و خودکفایی مورد توجه عموم جامعه و مسئولین قرار گرفت. لذا برای اینکه اقدامات ضروری در جهت حمایت و توسعه تولیدات داخلی انجام گیرد لازم است که در عرصههای اقتصادی، مدیریتهای جهادی اعمال شود که سه شاخصه اصلی آن، کار مجاهدانه، مخلصانه و عالمانه است.
اما هرگاه نام حمایت از تولید ملی، شنیده میشود ناخودآگاه ذهنها به سمت تولیدات صنعتی و کارخانهای متبادر میشود در صورتی که همانگونه که رهبر معظم انقلاب در اجتماع زائران حرم رضوی در ابتدای سال ۹۸ فرمودند منظور از تولید، فقط تولید صنعتی نیست.
با در نظر گرفتن وضعیت جغرافیایی و امکانات، تولیدات به دو دسته تقسیم میشود، زیرا با توجه به میزان امکانات و نوع تولیدات، اقدامات ضروری برای رشد تولید متفاوت است: ۱- تولیدات روستایی از قبیل فرآوردههای دامی، کشاورزی و صنایع دستی ۲- تولیدات صنعتی شامل صنایع بزرگ، متوسط و کوچک. حال باید دید که در حمایت از این دو دسته تولیدات چه باید کرد و چه کمبودها و نبودهایی باعث رکود تولیدات داخلی در این دو زمینه شده است.
تولیدات روستایی: برای احیاء و توسعه تولیدات دامی و کشاورزی، مشکلات فراوانی بر سر راه است. زیرا در گذشته مخصوصاً قبل از انقلاب، عمده توجه به شهرها بوده است و البته در سالهای اخیر خدمات زیادی در توسعه زیرساختهای عمرانی نظیر آب و برق و گاز به روستاها ارائه شده است.
لذا در جهت تحقق بخشیدن به شعار سال، توجه به فرهنگ اصیل و بومی روستایی یعنی تولید مایحتاج ضروری زندگی و مقابله با مصرفگرایی، بالا بردن سطح رفاهی زندگی در روستاها به منظور جلوگیری از مهاجرت از روستاها به شهرها از جمله ایجاد مراکز درمانی و حضور پزشکان در روستاها برای بالابردن سطح بهداشت، تسهیل عبور و مرور در جادههای روستایی در جهت دسترسی بهتر به بازار مصرف و کاهش هزینههای تولید، استفاده از روشهای علمی در کشاورزی و دامداری مانند آبیاری قطرهای و یکپارچهسازی اراضی کشاورزی و توجه به نژادهای بومی دام سبک و سنگین به منظور افزایش میزان تولید، گسترش تعاونیهای روستایی و حمایت از تولید صنایع دستی روستایی در جهت صادرات، ضروری به نظر میرسد.
تولیدات صنایع کارخانهای: برای گسترش و توسعه صنایع داخلی که میتواند باعث افزایش تولیدات داخلی در زمینه صنایع تبدیلی کشاورزی و دامداری و صنایع دیگر شود اقدامات بنیادی مؤثری باید صورت گیرد.
سرمایهگذاری دولت در تولید کالاهای استراتژیک که برای بخش خصوصی جذابیت ندارد و تعیین خطمشی کلی و برنامهریزی دقیق و مشوقهای مالیاتی در جهت به کارگیری سرمایههای بخش خصوصی در تولید و استقرار در مناطق محروم با نظارت و کنترل کامل، حمایت از کارخانهها برای افزایش کیفیت محصولات تولیدی که منجر به ایجاد بازار داخلی و خارجی میشود، حمایت از مخترعین و مبتکرین و شرکتهای دانشبنیان و تقویت ارتباط صنعت و دانشگاه، ایجاد و توسعه و راهاندازی صنایع مادر و سنگین به منظور تولید مواد اولیه مصرفی صنایع کوچک و مدیریت زنجیره تولید و مصرف از اقدامات مهم در این مورد است.
امید است با حمایت همه جانبه مردم و مسئولین، و اقدامات لازم توسط همه دستگاهها و نهادها، شاهد رونق تولید در سال جاری باشیم که منجر به رفع فقر و بیکاری و تورم و سایر مشکلات اقتصادی خواهد شد.