در ایام ماه محرم، رادیو گفتگو میزبان گفتگویی دو نفره با موضوع «فرهنگ عاشورایی، زمینه ساز اتحاد و همگرایی» بود. این گفتگو میان حجت الاسلام ابراهیم بهاری، استاد حوزه و دانشگاه و حسین قاسمی، پژوهشگر هسته منظومه فکری علامه طباطبایی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) در برنامه گفتگو فرهنگی برگزار شد. هدف از این برنامه بررسی دلالت های فرهنگی قیام عاشورا برای انسجام بخشی به جامعه امروز بود که در سه بخش گفتگویی و تعاملی مجزا برگزار شد.

حجت الاسلام بهاری در این گفتگو ضمن بحث پیرامون فرهنگ عریق عاشورایی، این فرهنگ را گنجینه ای خواندند که برای همه زمان ها و مکان ها درس ها و آموزه های عملیاتی و کاربردی داشته و هیچگاه پایان پذیر نیست. آزادگی حضرت اباعبدالله الحسین علیه السلام در جریان کربلا، باعث شد این قیام برای همه آزادگان جهان الگو شده و زمینه بهره مندی بشر از این جریان را فراهم کرد. برای مثال، گاندی در حرکت اجتماعی خود از آموزه های این جریان بهره برد و حتی اصرار بر تعطیلی روز عاشورا در قانون اساسی هند را به عنوان یک عرض ارادت خود به عاشورا نهادینه کرد. آنتوان بارا مسیحی ادعا می کند که اگر حسین علیه السلام مسیحی بود، ما تمام عالم را به وسیله او مسیحی می کردیم چرا که قیام امام حسین علیه السلام تمام مولفه های اثرگذاری بر بشیریت دارد.

در قسمتی دیگر از این گفتگو، ایشان با اشاره به آموزه های دینی اشاره کردند که طبق روایات مأثور شیعه، نظام امامت برای ایجاد امنیت و امان از تفرقه وضع شده است لذا اساس جریان عاشورا می تواند زمینه ساز همگرایی و دوری از تفرقه باشد. در طول تاریخ نیز حرکت های انقلابی مختلف از جمله انقلاب اسلامی با تمسک به جریان اباعبدالله علیه السلام افراد را گرد یکدیگر جمع کرده و حرکت داده اند. مردم جذب این جریان می شوند و خطوط فکری و رفتاری خود را از این جریان استفاده می کنند.

حسین قاسمی، پژوهشگر مرکز رشد، مباحث خود را ذیل سه نکته محوری در سه بخش مجزای گفتگو مطرح کرد. در بخش اول این گفتگو با تاکید بر اینکه قیام سیدالشهداء سلام الله علیه، یک واقعه انسانی نه صرفا مذهبی است، تقابل تمام جبهه حق در مقابل تمام جبهه باطل را نمود این واقعه انسانی دانست. انسانی بودن این واقعه و گره خوردن آن با فطرت های بشری زمینه درس آموزی و دریافت آموزه های پایدار برای همه بشیریت و خصوصا جامعه دینی است. در این راستا، حقیقت جبهه حق همواره با حقیقت وحدت و همگرایی گره خورده است و جبهه باطل با تفرقه حقیقی و نهایی همراه است. لذا شاخصه وحدت و تفرقه واقعی و نهایی را می توان به عنوان شاخصه های اصلی شناخت جبهه حق و باطل شناسایی کرد.

قاسمی در بخش دوم این گفتگو ضمن بررسی آموزه های وحدت گرایانه در فرهنگ عاشورا، دو آموزه مبارزه و استقامت را به عنوان راهبرد ایجاد وحدت جریان سیدالشهداء سلام الله علیه مورد بررسی قرار داد. این دو آموزه، آموزه های هویتی هستند که انقلاب اسلامی در جریان شکل گیری و امتداد خود نیز از آن ها بهره برده و حدودا وحدت ملی و فراملی خود را با آن سامان داده است. همچنین، در یک نگاه عمیق تر، محور اصلی انسجام بخشی سپاهیان حق در جریان عاشورا، گردهمایی بر محور محبت امام خود، سیدالشهداء سلام الله علیه بوده است که منجر می شد مبارزه و استقامت معنای متفاوت و جذابی پیدا کرده و اتصالات ایمانی افراد بر محور این محبت شدت مضاعفی پیدا کند. جریان محبت سیدالشهداء سلام الله علیه در نمودها و نهادهای اجتماعی که به تاسی از این جریان شکل گرفته اند نیز نمود ویژه ای یافته است و تحلیل ها و نظریات اجتماعی غربی را که به دنبال کشف بهترین ساختار ایجاد وحدت و انسجام اجتماعی هستند، دستخوش تحولات اساسی کرده است.

در قسمت پایانی این گفتگو، به این نکته اشاره شد که اگر بخواهیم در امتداد جریان انقلاب اسلامی همچون شکل گیری آن از قیام سیدالشهداء سلام الله علیه الگو گیری کنیم، باید با الگوگیری از این نظام ارتباطات حبی بر محور امام، وحدت و همگرایی اجتماعی را با راهبرد مبارزه و استقامت ایمانی سامان دهیم تا لذت حیات طیبه برای جامعه ایمانی محقق شده و انسجام اجتماعی پایدار و واقعی برای عصر انقلاب اسلامی حاصل شود. چرا که هویت انقلاب اسلامی بر مبارزه و استقامت علیه طواغیت عالم شکل گرفته و باید همچنان باقی بماند و ارتباطات ایمانی بر محور محبت می تواند انسجام اجتماعی پایدار را تحقق بخشد. تمرین و کارگاه این جلوه از حیات طیبه می تواند در مجالس حسینی و ماجرای اربعین حسینی توسط مومنین واقع شده تا به مرور این جریان به کلیت جامعه ما تسری یابد و فضای جامعه دینی را اشباع کند.

این گفتگوی رادیویی در شب تاسوعای حسینی از شبکه رادیویی گفتگو پخش شد.