هفتمین نشست از سلسله جلسات علمی «آهات» با موضوع تحلیل مدیحه‌سرایی محرم و صفر امسالِ محمدرضا بذری برگزار شد. این مداح در این نشست با بیان اینکه باید میان شادی و غم در هیأت توازن داشته باشیم، گفت: برخی من را با روضه می‌شناسند.
هفتمین نشست از سلسله جلسات علمی آهات با موضوع تحلیل مدیحه‌سرایی محرم و صفر امسالِ محمدرضا بذری با حضور این مداح، رحیم آبفروش دبیر جامعه ایمانی مشعر به عنوان منتقد اجتماعی و رضا خورشیدی‌فرد شاعر و نوحه‌سرا به عنوان منتقد ادبی و هنری و سید ابوالحسن حسینی به عنوان دبیر نشست برگزار شد.
بذری در تمام حالات زندگی‌اش وجه مداحی و ادب را رعایت میکند
رحیم آبفروش دبیر جامعه ایمانی مشعر در ابتدای این میزگرد با اشاره به اینکه محمدرضا بذری یک خصیصه مشخص و جامعی دارد و آن هم ادب اوست اظهارداشت: این اتفاق مبارک حاصل یک فرایند و سنت فرهنگی و تربیتی اوست که تجلی ادب در رفتار و سیره و سلوک ایشان مشهود است. در همین راستا سال قبل در دیدار مداحان با مقام معظم رهبری، معظم‌له برروی ادب مداحان تاکید کردند اما متاسفانه کمتر به آن پرداخته شد.
وی با بیان اینکه مداح بودن و ادب داشتن از صفاتی است که فقط در زمان خواندن و حضور هیأت نیست و باید در تمام لحظات و مسائل زندگی هم وجود داشته باشد در این صورت بسیاری از مسائل و مشکلات برطرف خواهد شد، اظهار داشت: افراد باید در تمام حالات خود را هیأتی بدانند و یکی از مصادیق بارز این نگاه، حاج رضا بذری است و او تنها در زمان خواندن مداح نیست بلکه در تمام طول زندگیش مداح است و مبادی آداب است.
آبفروش در ادامه با اشاره به اینکه بذری امسال نوحه‌ای برای حضرت علی‌اصغر(ع) خوانده است که در آن عبارت «مادره دیگه» تکرار می‌شود که بسیار سوزناک و دلنواز است، گفت: کنش اجتماعی بذری تماماً نشأت گرفته از خانواده اوست و همه آن هم نشأت گرفته از مادری که امکان تکلم و شنیدن نداشت. در واقع در خانواده‌ای بزرگ شده است که مادر او با وجود نقصان جسمانی، او و سه برادرش را به گونه‌ای تربیت کرد که هم خودش هم سه برادرش مداح هستند.
او در تمام خطه شمال محبوب است
سید ابوالحسن حسینی دبیر نشست در این بخش گفت: در عرصه ستایشگری با یک مرکز زدگی در تهران مواجه هستیم و رسانه‌ها بیشتر برروی مرکز تمرکز دارند اما رضا بذری نشان داد با اینکه در تهران نیست و در بوم منطقه‌ای خود حضور دارد، علی‌رغم اینکه رسانه چندانی هم ندارد اما کارش دیده می‌شود. چنین چیزی نشان دهنده این است خیلی کارشان عمیق و قوی بوده است که توانسته فراتر از بوم منطقه‌ای خود محبوبیت پیدا کنند.
وی افزود: در شمال دعواهای جغرافیایی بسیاری وجود دارد اما رضا بذری نه تنها در شهر بابل بلکه در تمام خطه شمال محبوب است.
مداحی که در سن پختگی، جلوه پرفروغش منتشر شد
آبفروش در ادامه این نشست، ناظر به بحث سن و سال در مداحی خاطرنشان کرد: برخی برای مداحان و اوج آنها سن و سال قائل هستند و می‌گویند به فلان سن که برسد تمام می‌شود اما رضا بذری تمام این معادلات را بهم ریخت و در سن پختگی جلوه پرفروغش منتشر شد، در حالیکه در آن زمان توقع ابتکار و نوآوری و خلاقیت و یک کار تازه‌ای وجود نداشت؛ اما در حقیقت همین انباشت تجربه جلوه دیگری کرد و با این انباشت از تجربه در معرض دید مردم و هیأتی‌ها و رسانه‌ها قرار گرفت که این مسئله، می‌تواند برای دیگران به عنوان یک تجربه‌نوردی قابل استفاده باشد.
هیأت بزرگ یافاطمهالزهرا بابل از جمع ۲ – ۳ نفری آغاز شد
آبفروش با اشاره به اینکه برای ارزیابی یک هیأت از حیث اجتماعی و فرهنگی نیازمند بررسی بستر جغرافیایی و شکل‌گیری آن هیأت از حیث جمعی هستیم خاطرنشان کرد: برای این که بخواهیم در چنین جلساتی از جهت اجتماعی و فرهنگی مداحی یک مداح را ارزیابی کنیم، گریزی نیست از اینکه در واقع آن مداح را در بستر آن جمعی که دور هم یک هیأتی را شکل دادند مورد مطالعه قرار بدیم پس به ناچار ارزیابی آن هیأت در دستور کار قرار می‌گیرد. از این رو یک سری موارد به شخص آقای بذری و یک سری دیگر به هیأت او برمی‌گردد.
دبیر جامعه ایمانی مشعر با اشاره به اینکه هیأت یا فاطمهالزهرا (س) بابل بسیار خوش‌نام است و جای خالی تاریخ نگارش شفاهی آن احساس می‌شود،گفت: این هیأت از سال ۷۹ آغاز به کار میکند و اولین مجلسش در منزل آقای بذری برگزار می‌شود. این هیأت حاصل جمع‌های دو یا سه نفری بوده است و امروز به یک هیأت بزرگ تبدیل شده است. جوانان باید بدانند هیأت‌های بزرگ روزی از محافل کوچک شروع به فعالیت کردند، از این رو نباید انتظار داشته باشند راه چند ساله را به یکباره بروند!
وی افزود: این هیأت، امامزاده عبدالله(ع) را که در آن زمان متروکه بود، احیا کرد و امروز به جایی رسیده است که برای برگزاری هیأت، به مصلی شهر می‌رود و جمعیت هم تکمیل می‌شود.
هیأت‌های شهرستانی که برای چشاندن حلاوت مناجات شکل گرفتند
وی همچنین با اشاره به سابقه تشکیل جلسات هیأت یا فاطمهالزهرا گفت:. در دهه ۷۰، بچه هیأتی‌ها به عشق دعای کمیل شب جمعه حاج منصور به تهران می‌آمدند و با این فضا مأنوس شدند. این انس و الفت موجب تکثیر این مدل جلسات در شهرستان‌ها شد. مثلاً جوانان تصمیم گرفتند که جلسات دعای کمیل و مناجات با خدا راه بندازند و همان جلسات هسته اولیه یک هیأت شد. در واقع هسته اولیه این هیأت، جماعتی بودند که یک شیدایی نسبت به آن مناجات و سخن گفتن با خدای حاج منصور پیدا کردند و بعد این جوانان به دنبال انتقال این حلاوت مناجات در شهرستان خودشان بودند.
آبفروش با اشاره به اینکه برگزاری مجالس هیأت یا فاطمهالزهرا در دوران کرونا نماد عقلانیت و مایه فخر هیأتی‌ها بود یعنی هم تعطیل نشد و به انزوا نرفت و هم دستورالعمل‌ها را کاملاً رعایت کرد، گفت: افراد معتقدند که جو حاکم بر این هیأت، مناجات‌محور و روضه‌محور است. متأسفانه رسانه ملی اجازه پخش روضه را ندارد که اگر این چنین بود قطعاً از بذری بیشتر می‌شنیدیم. در روضه نمی‌توان نقش بازی کرد زیرا سوز موجود در روضه اثر وضعی دارد.
هیأت نباید صرفاً برای عده‌ای خاص باشد
آبفروش با اشاره به برنامه داشتن این هیأت برای تمام اعضای یک خانواده که یکی از شاخصه های متمایز کننده این هیأت از سایر هیأت‌هاست گفت: نقطه تمایز این هیأت‌ها که برای تکثیر آن می‌شود از آن استفاده کرد این است که این هیأت خانواده‌دوست است و برای تمام اقشار خانواده برنامه دارد. به گونه‌ای که تمام اعضای خانواده بعد از برنامه هیأت یا فاطمهالزهرا راضی هستند بنابراین هیأت با این روند تیپیکال نمی‌شود و همه را زیر چتر حسینی جمع میکند. با همین نگاه رفتار خادمان هیأت هم با این اصل حاکم، تنظیم شده است. علاوه بر این، اقشار سیاسی مختلف در این هیأت حاضر می‌شود و نیز شاهد حضور گسترده روحانیت هم در این هیأت هستیم.
دبیر جامعه ایمانی مشعر با توجه به تبیین مسئله خانواده و فرزندآوری در مداحی بذری گفت: بذری سیره خانواده برایش بسیار مهم است و این از خانواده او هم مشهود است بنابراین زمانی که در مداحی محرم به خانواده و فرزندآوری اشاره میکند حرفش خریدار دارد. به عنوان مثال در شب چهارم که می‌گوید «ما رونق روضه‌های تو هستیم» یا «یک سینه‌زن باید یک روزی پدر چند سینه‌زن شود» و «نسل ما حیدری میشه تنها با لقمه حلال» و مانند این‌ها، اشاره لطیف به بحث خانواده و فرزندآوری دارد که از هنرمندی بالای او در تبیین این مسئله حیاتی در مداحی حکایت دارد.
هیأت یافاطمهالزهرا مداح محور یا فرد محور نیست
وی با بیان اینکه این هیأت مداح محور یا فرد محور نیست و این هیأت به نوعی یک مدیر سنی دارد و او محمدحسین طبرستانی است، گفت: ورود این هیأت در اربعین متفاوت است تا جایی که فعالیت‌های این هیأت در اربعین، بستری برای اقدامات سردار سعید قاسمی می‌شود و او همین ظرفیت را در زمان زلزله کرمانشاه وارد روستاهای منطقه کوئیک میکند.
آبفروش به اشاره به ارتباط بذری در کسوت مداحی با علما به عنوان یک عنصر ویژه دیگر که می‌توان آن را در هیأت‌ها تکثیر کرد گفت: شاید ما هیچ دوره‌ای از تاریخ شیعه را نداشته باشیم که این‌گونه از عالم ربانی شناخته شده خالی باشد. از این رو ارتباط بذری با علمایی همچون مرحوم قائمی، آیت‌الله توکل، آیت‌الله شامخی و … بسیار حائز اهمیت است که این شاخصه هم موجب این ظرفیت شده است.
وی در همین راستا افزود: مطالعات شخصی حاج رضا بذری و تحصیلات او در رشته علوم حدیث موجب شده است که حلقه‌ای از طلبه‌های بابل دور این هیأت جمع شوند که هرکدام برای یک هیأت پشت و پناه محسوب می‌شوند
دبیر جامعه ایمانی مشعر با اشاره به روایتی از امیرالمؤمنین(ع) که فرمودند نیکویی خط نشانه از بهجت ضمیر و زبان دست است به یکی دیگر از ویژگی‌های شخصیتی بذری پرداخت و گفت: بذری یک خوشنویس ماهر است و علاوه‌بر این که زبان گیرایی دارند قلم خوبی هم برای خوشنویسی دارند. به گونه‌ای که اولین اشتغال حاج رضا بذری خوشنویسی بوده است که به گفته اساتید رسمی در حد ممتاز و فوق ممتاز که ان‌شاءالله مدارک آن را هم به زودی دریافت می‌کنند.
بذری از ظرفیت نغمات محلی به عنوان یک فرصت طلایی در مداحی استفاده کرد
آبفروش به بهره‌مندی هیأت یا فاطمه الزهرا در استفاده بهینه از ظرفیت نغمات محلی خطه طبرستان به عنوان یک فرصت طلایی اشاره کرد و گفت: متأسفانه به واسطه فعالیت رسانه‌ای فرم یکسانی برای همه هیأت‌ها در حال دیکته شدن است اما حاج رضا بذری از این جهت متمایز و متفاوت است و حتی از آهنگ مازنی هم استفاده میکند. سال‌ها موسیقی مازنی با رقص و آواز شناخته می‌شد اما بذری آن نغمه و موسیقی محلی را با کارکرد صحیح آن وارد نوحه کرد و مداحی مازنی را خلق کرد. همان قالبی که در مجلس عروسی کارکرد داشت به خوبی در خدمت فرهنگ سیدالشهدا هم وارد شد و جواب هم داد.
وی در همین راستا به شاخصه دیگر هیأت حاج رضا بذری در بحث دوری از تفکر مرکززدگی پرداخت و گفت: برخی از هیأت‌ها از شهرستانی بودن فرار می‌کنند که واقعاً آسیب جدی است. به عنوان مثال در جایی مداح آذری یک هیأتی می‌گفت ما هیأت انقلابی فلان شهر هستیم، پرسیدم دقیقاً چه می‌کنید؟ گفت همه در هیأت‌ها آذری می‌خوانند اما ما فارسی می‌خوانیم. به او گفتم انقلاب و هیأت را نفهمیده‌ای!
دبیر جامعه ایمانی مشعر در بخش پایانی سخنان خود به اهمیت جایگاه و نقش بسیار مؤثر هیأت حاج رضا بذری و رسالت تاریخی که بر دوش دارند اشاره کرد و گفت: توجه به موقعیت تاریخی که در حال حاضر هیأت حاج رضا بذری در آن قرار دارد، باعث می‌شود رسالت امثال بذری دو صد چندان شود زیرا این رسالت تاریخی می‌تواند در آینده تمدنی انقلاب اسلامی، تأثیر جدی داشته باشد. برای این مهم، هم حاج رضا و جمعی که در سابق بودند و جمعی که در حال حاضر هستند همه با هم تصابر کردند. یعنی یک صبر چند بعدی رقم خورده که این باید تداوم پیدا کند. بر این اساس هم حاج رضا و هم هیأتشان یک بار سنگین را بر دوش دارند که بایستی قدر این جایگاه تاریخی و استراتژیک را به درستی بدانند و با یک زحمت صد چندان و مضاعف و با ترمیم بعضی از این احیاناً ضعف‌ها و نقص‌هایی که وجود دارد به یک نقطه ایده‌آل و مطلوب برسند تا بشود به بهترین شکل ممکن در این جایگاه سربازی و سرداری کرد.
یک هیأت باید بر روی ویژگی‌های اقلیمی، زبانی و تنوعات فرهنگی خودشان تمرکز کنند
حسینی دبیر نشست، با بیان اینکه با توجه به استفاده حداکثری از ظرفیت نغمات محلی در مداحی بذری خاطرنشان کرد: اینکه هیأتی و مداحی بر روی ویژگی‌های اقلیمی، زبانی و تنوعات فرهنگی خودشان تمرکز کنند، یک اتفاق بزرگی است که در هیأت بذری خیلی روی زبان مازنی زحمات فوق‌العاده‌ای کشیدند و برخی گویش‌های در حال متروک شدن را احیا کردند. به گونه‌ای که برخی دوستان می‌گفتند برخی گویش‌ها فقط در روستاها استفاده می‌شد و بعد از استفاده بذری، این گویش‌ها احیا شدند.
وی در همین راستا افزود: مطلبی از مقام معظم رهبری می‌خواندم که خیلی برایم جالب بود که اساساً موسیقی و نغمات، مرهون روضه‌های اباعبدالله است اما ما بالعکس می‌بینیم. در حالی که طبق فرموده حضرت آقا جریان ستایشگری، روضه‌خوانی و نوحه‌سرایی بوده که اتفاقاً خیلی از دستگاه‌های موسیقی را ایجاد و حفظ کرده است. بر همین اساس نباید به این حد بسنده شود و در هیأت‌های شاخص، مناسکی هم که به غیر از گویش‌ها و نوحه‌ها در عزاداری مازندران وجود دارد حیا شود.
اخلاق محوری و مردمی بودن شاخصه اصلی بذری است
رضا خورشیدی‌فرد شاعر و نوحه‌سرا در بخش دوم این میزگرد با اشاره به اینکه اخلاق هنر است و نمی‌توان آن را آموخت و حتی نقش بازی کرد بلکه باید در خون افراد باشد،گفت: بذری بسیار مردم‌دار است. متأسفانه برخی از مداحان ارتباطات خیلی کاریزماتیک و سردی با مردم و مخاطبان برقرار می‌کنند اما بذری کاملاً متفاوت است و معتقدم بعد از لطف و عنایت اهل بیت(علیهم السلام)، این روحیه و اخلاق موجب رشد او در کل کشور شده است.
وی با اشاره به اینکه بذری در هیأت خود در شهرستان بابل دغدغه مشکلات مردم را دارد و آن را به صورت مکتبی اداره میکند، گفت: در این هیأت طیف خاصی حاضر نمی‌شوند یعنی فقط برای انقلابی‌ها یا طلاب نیست بلکه عموم مردم و اقشار مختلف حضور پیدا می‌کنند. این موجب اتحاد شده است که اگر بازی بود بیش از دو سال دوام نمی‌آورد.
اهل مطالعه بودن از ویژگی‌های کلیدی بذری است
خورشیدی‌فرد با اشاره به این مطلب که بذری خیلی اهل مطالعه است و گاهی برای جای انداختن مضامین شعرش از سقراط و حتی تاریخ معاصر و اهل بیت(ع) استفاده میکند به برخی از خصوصیات روضه های بذری پرداخت و گفت: او در روضه در تعریف روایت و حکایت تسلط ویژه دارد و به یک پختگی رسیده است که به گونه‌ای تصویرسازی میکند که انگار ماجرا سینمایی است. در شب چهارم امسال به معرفی حضرت عابس(ع) در روضه و نوحه‌ها می‌پردازد که اگر فردی نشناسد هم کاملاً با ویژگی‌های او و رفیق او حضرت شوذب(ع) آشنا می‌شود و به بیان جزئیات آن مسئله می پردازد.
وی در همین راستا به بحث جهاد تبیین در دیدار امسال مداحان با مقام معظم رهبری اشاره کرد و افزود: مقام معظم رهبری در دیدار مداحان امسال فرمودند باید در هیأت جهاد تبیین کرد؛ بذری در شب چهارم امسال واقعاً عابس را تبیین میکند و اصلاً به دنبال اشک گرفتن هم نیست. بلکه به دنبال این است که مخاطب به تفکر و تأمل واداشته شود. که این حالت همان مصداق جهاد تبیین است که به هر بهانه ای مخاطب به گریه نیفتد.
وی با اشاره به اینکه بذری برای بیان هر روضه‌ای به قدر کفایت آن می‌پردازد گفت: بذری نیاز نمی‌بیند که هر روضه‌ای را تا انتهای آن برود. به عنوان مثال می‌خواهد ماجرای حمیده دختر مسلم(س) و تسلی دادن سید الشهدا(ع) به حمیده (س) را برای مخاطب بیان کند؛ در اینجا هر مداحی باشد این روضه را به گونه‌ای مطرح میکند که به وداع حضرت سکینه خاتون(س) برسد، در حالیکه بذری چون می‌داند مخاطب با این روضه ارتباط دارد به همین حد اکتفا میکند و اصرار ندارد زیادتر از این بیان کند.
خورشیدی‌فرد ناظر به گریزهای بذری در موقع روضه‌خوانی نیز اظهارداشت: گریزهای روضه‌های بذری خیلی با فکر و تأمل انتخاب شده است. به عنوان مثال بدون مطالعه و فکر کردن امکان گریز زدن بین ماجرای آواره شدن حضرت مسلم(ع) در کوچه‌های کوفه با ماجرای رفتن حضرت صدیقه طاهره(س) در کوچه‌های مدینه بر درب خانه‌های مهاجرین و انصار وجود ندارد که شباهتش این است که آنجا حضرت صدیقه طاهره(س) برای ولی زمان امام علی(ع) یار جمع میکند و در اینجا حضرت مسلم برای ولی زمان خود، امام حسین(ع) یار جمع میکند. گریزهای ایشان در بحث شب دوم کربلا در خصوص اعوذ بالله من الکرب و البلاء پیرامون «انی قتلت مکروبا» و بحث شب پنجم در خصوص شباهت فاخلع نعلیک و با پای پیاده رفتن حضرت عبدالله بن حسن(ع) به سمت امام حسین(ع) مثال‌های دیگری است که می‌شود در این خصوص مطرح کرد.
تبیین‌های بذری در حوزه دشمن شناسی برای مخاطبین کم‌نظیر است
خورشیدی‌فرد به ویژگی دیگر اشعار او در حوزه دشمن شناسی پرداخت و گفت: تصویرسازی او بی‌نظیر است و از شب اول دشمن‌شناسی بسیار عالی ارائه می‌دهد. بذری در مجالس خود به نحوی با تکیه بر مثال‌های روشنگرانه به دشمن شناسی می‌پردازد که واکنش‌های متناسب آن را در مخاطبین مجالس می‌بینید. به عنوان مثال بذری به گونه‌ای عصبانیت‌های ابن زیاد را در موقعی که حضرت زینب(س) بر او وارد شد، مطرح میکند که مخاطب از این همه رذالت ابن زیاد منزجر می‌شود.
وی به آفت‌های تبیین مسائل دشمن شناسی هم اشاره کرد و گفت: در هیأت‌های ما متأسفانه بعضی مواقع بحث دشمن‌شناسی به گونه‌ای مطرح می‌شود که خدای نکرده نتیجه دیگری توسط مخاطب بر خلاف نتیجه‌ای که مداح در ذهن خود متصور بود گرفته می‌شود. به عنوان مثال ماجرای گریه عمر سعد برای مخاطب را به گونه‌ای حکایت کند که مخاطب متعجب می‌شود از گریه عمر سعد که گویی خدای نکرده حضرت زینب(س) با عمر سعد خوب برخورد نکرد! به عبارت دیگر به گونه‌ای گریه عمر بن سعد بر اسرا نقل می‌شود که مستمع جنایات او را فراموش میکند و به تحسینش می‌پردازد.
ارتباط مسائل تاریخی با مسائل معاصر در صحبت‌های او مشهود است
خورشیدی‌فرد به ارتباط مسائل تاریخی با مسائل معاصر در مباحث او اشاره کرد و اظهارداشت: ارتباط دادن مسائل تاریخی با مسائل معاصر از موفقیت‌های اوست. به عنوان مثال شباهت حضرت حمزه(ع) و حضرت جعفر(ع) و حضرت عباس(ع) با هم از باب این که حضرت حمزه(ع) عموی حضرت صدیقه(ع) بودند و حضرت جعفر(ع) عموی حضرت عباس(ع) بودند. این‌ها به صورت هنری و به دور از آفاتش بیان می‌شود. یا در شب چهارم عابس(ع) را به عنوان یک شخصیت و الگوی انقلابی برای جوانان معرفی میکند که برای حضرت مسلم(ع) یار جمع می‌کرده است. یا در شب تاسوعا اشاره گذرا به حاج قاسم سلیمانی میکند و از دستان بریده شده حضرت عباس(ع) شباهتی با جعفر طیار بیان میکند که برای شخص من بسیار نو و جذاب بود.
بذری دغدغه اصلی‌اش روضه‌خوانی است اما در ساختار شعر ضعیف می‌شود
وی با اشاره به اینکه بذری دغدغه اصلی‌اش روضه‌خوانی است و در این بخش کارهای قوی و استخوان‌دار دارد اما در زمینه شعر و نوحه امسال ضعیف عمل کرده است، گفت: به غیر از اشعار شب چهارم و یک بند از شعر شب دوم با عنوان «باد صحرا را نمی‌بخشم سمت خیمه بره بی‌اجازه»، باقی اشعار امسال متوسط و در برخی موارد متوسط رو به پایین بوده است. به عنوان مثال اشکال قافیه‌ای داریم آن هم در جاهای حساسی مانند سربند که بسم‌الله را با ثارالله هم قافیه گرفته است. یا برخی اشعار ضعف تألیف دارد و یا دارای ایراد وزنی است. در برخی اشعار استخدام کلمات نامناسب است. به عنوان مثال در هیچ‌جایی نمی‌توان کلمه امام را با شاه جایگزین کرد زیرا آن معنای اصلی را نمی‌دهد.
خورشیدی‌فرد با بیان اینکه در برخی از اشعار عباراتی از قول معصومین(ع) بیان شده است که کاهش دهنده شأن و شخصیت آنان است، گفت: بذری در مقتل و روضه یک سر و گردن بالاست اما به شعر که می‌رسد دچار افت می‌شود.
این کارشناس حوزه شعر بیان کرد: در اشعار و بخش‌های مختلف مداحی بایستی دلالت هنری ایجاد شود. به عنوان مثال اگر روضه حضرت صدیقه طاهره(س) به خاطر اسم بابرکت هیأت تکرار شود این باید دلالت هنری داشته باشد و در جای خود اتفاق بیفتد در غیر این صورت مخاطبی که اهل دقت است، خواهد گفت بذری زمزمه شب ششم نداشت به همین جهت روضه برای حضرت زهرا می‌خواند ولی اگر دلالت هنری ایجاد شود این‌ها باهم هم‌خوانی پیدا می‌کنند.
مشی من در روضه‌خوانی فراز و نشیب ایجاد کردن است
محمدرضا بذری مداح اهل بیت(ع) در بخش سوم این میزگرد با بیان اینکه مشی من در روضه‌خوانی فراز و نشیب ایجاد کردن است، گفت: در دهه محرم گاهی ۴۵ دقیقه روضه می‌خوانم اما روالم این است که مخاطب گرم شود بعد صحبت کنم تا کمی سرد شود و دوباره گرم شود. از جایی روضه را شروع می‌کنم و در خواندن به اوج می‌رسانم بعد رها می‌کنم سپس وارد روضه می‌شوم. با این شیوه در مرحله‌های مختلف مستمع را به فکر و اشک وا‌می‌دارم.
وی ادامه داد: استاد انسانی گاهی روضه که می‌خواند، یک غزل را ۲۰ دقیقه طول می‌دهد تا یک بیت را جا بیندازد. نوع روضه‌خوانی من در هیأت‌های دیگر بسیار متفاوت است و کمتر حرف می‌زنم و بیشتر شعر می‌خوانم. این مدل روضه خوانی بنده برای هیأت یا فاطمه الزهراست اما در جاهای دیگر این گونه نمی‌خوانم. به عبارت دیگر چند روش روضه‌خوانی دارم یکی قصه‌وار است. در روز چهارم محرم هرسال قصدم این است به معرفی یکی از اصحاب بپردازم امسال عابس را معرفی کردم. در واقع در شب‌های مختلف به صورت خاص روضه می‌خوانم که مختص همان شب است که از نظر بنده این شیوه و روش، حسن و ویژگی یک مداح محسوب می‌شود.
دامنه نشست‌های آهات به استان‌ها و شهرستان‌ها هم کشیده شود و مطالبات رهبری پیگیری شود
بذری با تقدیر از برگزاری نشست‌های آهات با هدف تحلیل و بررسی نوحه‌ها گفت: دامنه برگزاری این نشست‌ها باید در استان‌ها و شهرستان‌ها هم گسترده شود. مداح باید بداند مخاطبانی با این نگاه کارشناسانه دارد و این ارزیابی‌ها قطعاً او را به مطالعه بیشتر خواهد کشاند. این روند می‌تواند مطالبات رهبری از مداحان را هم پیگیری کند. مقام معظم رهبری رهبری به نقد اشعار توصیه کردند و فرمودند اساتید و محققین باید به نقد مداحی بپردازند.
این مداح اهل بیت(ع) ادامه داد: در شهرستان‌ها ظرفیت بسیار بالایی وجود دارد اما متأسفانه عده کمی از آنها جلوه کردند. مداحان بسیار مسلط و مؤدب و دلسوخته‌ای داریم اما چون رسانه ندارند کمتر دیده می‌شود.
شعرها را خودم از کتاب‌ها و سایت‌ها انتخاب می‌کنم
وی با اشاره به اینکه من اشعار سفارشی نمی‌خوانم یعنی به شاعر سفارش نمی‌دهم که برای محرم شعر بگو تا بخوانم بلکه در کتاب‌ها و سایت‌ها اشعار را می‌خوانم و انتخاب می‌کنم، گفت: در انتخاب اشعار دغدغه‌هایی دارم که اگر تامین شود، شعر را می‌خوانم اما امروز فهمیدم که کفایت نمی‌کند باید نشستی داشته باشم و فرضاً افرادی کنارم باشند تا با آشنایی با این دغدغه‌ها شعر انتخاب کنند. روی شعر حساس هستم و دوست دارم حتماً پیامی القا کند و جریان‌ساز باشد.
بذری با بیان اینکه ظرفیت هیأت بسیار بالاست که یکی از جلوه‌هایش همین حضور جوان‌ها با سلیقه‌های مختلف و نگاه‌های متفاوت است، تصریح کرد: یکی از جاذبه‌های اهل بیت قطعاً همین مظلومیت آنان است که اگر این مظلومیت ارائه شود موجب جذب دل‌ها می‌شود و بعد از آن می‌توان معارف را بیان کرد.
در هیأت به حداقل‌ها قانع نشویم!
این مداح اهل بیت(ع) با بیان اینکه در هیأت‌ها توجه به فرهنگ جهادی داریم اما کم است، افزود: در این هیأت‌ها شهید حججی، شهید ابراهیم هادی، شهید همت، شهید عبدالصالح زارع، شهید زال‌نژاد، شهید بلباسی، شهید سید رضا طاهری و … تربیت شدند. چرا در هیأت به سطحی نازل قانع شدیم؟ چرا فردی نماز بخواند می‌گوییم کافیست؟ هیأت باید مدیر پرور باشد، برخی مدیران ما امروز ریشه اعتقادی ندارند، باید مدیران آینده در دل هیأت‌ها پرورش یابند.
وی با اشاره به اینکه در محرم دو سال اخیر خیلی دغدغه شعر و سبک نداشتیم زیرا به دلیل شرایط کرونایی فقط تلاش داشتیم تا جلسات را برگزار کنیم، افزود: هیأت‌ها به واسطه عزای سیدالشهدا(ع) وظیفه‌محور هستند. در دوران کرونا منِ مداح از وقت خودم کم کردم تا زمان جلسه کم شود و سلامتی مردم حفظ شود. در حوزه جهاد تبیین باید اولین گام را در میان خادمان هیأت برداریم و آنها را مسلط به آگاهی‌های لازم کنیم تا بتوانند پاسخگوی شبهات مختلف در مکان‌های مختلف باشند.
بذری با اشاره به اینکه کار در حوزه نوجوانان بسیار برایم مهم است و معتقدم باید هیأت جداگانه داشته باشند و کار فرهنگی کنند، گفت: یکی از برکات حضور هیأت‌ها در فعالیت‌های جهادی همان اردوهای جهادی دانشجویان است. هیأت‌ها به مرور زمان تعریف جامع‌تری پیدا کردند که یکی از جلوه‌هایش حضور در همین خدمات اجتماعی است.
دعا در هیأت‌های کشور مغفول است
این مداح اهل بیت(ع) با اشاره به اینکه مقام معظم رهبری می‌فرمایند دعا قرآن صاعد است و جامعه اسلامی باید اهل دعا و تضرع باشد، گفت: اگر می‌خواهیم مقابل دشمن قوی باشیم باید اهل دعا باشیم اما چقدر در هیأت‌ها ما دعا اولویت دارد؟ اهل بیت(ع) معارف خود را یا از طریق روایت یا دعا به ما منتقل کرده‌اند. در دعا شاهد دریایی از معارف هستیم اما در هیأت جایش خالیست و تنها در ماه رمضان سراغش می‌رویم. به مداحان جوان توصیه می‌کنم با دعا و مناجات کار خود را شروع کنند.
وی با بیان اینکه امام زمان(عج) نیز در هیأت‌ها مغفول است، گفت: در زمینه انتظار و تربیت نیروی مهدوی در هیأت‌ها کم‌کاری داریم. سخنرانان برای جامعه مهدوی برنامه‌ای ندارند. برای سیدالشهدا(ع) کار زیاد کردیم اما امام زمان(عج) اولویت ندارد.
میان شادی و غم در هیأت توازن داشته باشیم
بذری با اشاره به اینکه باید میان شادی و غم در هیأت توازن داشته باشیم، گفت: برخی من را با روضه می‌شناسند و اصلاً قیافه‌ام را همراه با اشک به یاد می‌آورند شاید دلیلش روضه‌خوانی‌هایم باشد. مقام معظم رهبری هم در دیدار امسال مجدداً بر این تاکید داشتند که برای خودم توصیه‌ای بود تا از این به بعد بیشتر جدی بگیرم. یک مرتبه به مجلس مولودی رفته بودم که شهید هم آورده بودند، مسئول جلسه گفت باتوجه به حضور شهید روضه هم بخوان گفتم انجام می‌دهم بعد گفت سینه‌زنی هم داشته باش. گفتم مجلس شادی است، سینه‌زنی چرا؟
این مداح اهل بیت(ع) در پایان سخنان خود گفت: یکی از رویکردهای من، مداحی با زبان و گویشی محلی و مازنی است. معتقدم به موسیقی محلی جفا شده است و به خصوص نوای مازنی را صرفاً با رقص و آواز می‌شناسند و در مجالس هیأت وارد نمی‌کنند و شاید تنها در مجالس ختم دیده باشیم. یکی از افتخارات برایم این بود که با این گویش مداحی کردم و حتی یک مرتبه گویش فراموش شده روستایی را در قالب نوحه خواندم که بسیار اثرگذار بود و استقبال شد.
یکی از مهمترین نیازهای فضای ستایشگری فرهنگ گفتگوست
حجت‌الاسلام مجید باباخانی رئیس سازمان هیأت و تشکل‌های دینی نیز به عنوان مهمان ویژه این میزگرد اظهارداشت: یکی از مهمترین نیازهای فضای ستایشگری فرهنگ گفتگوست. به این مهم بسیار نیاز داریم تا رشد کنیم و ستایشگری علمی شود. این سرمایه اگر در اختیار دیگران بود با آن فتح‌الفتوح می‌کردند. این فضا باید علمی‌تر و دقیق‌تر شود.
وی ادامه داد: متأسفانه در فضای هیأت‌های کشور دچار یک تهران‌زدگی هستیم. افرادی مانند حاج محمدرضا بذری که فاخر می‌خوانند کم نیستند اما کمتر مورد توجه قرار گرفتند و در این فضا هم برای تربیت مداحی کمتر تلاش شده است.
فیلمی از این نشست را اینجا مشاهده کنید:
نشست‌های تخصصی آهات که به تحلیل هنری و اجتماعی عزاداری‌های ۱۴۰۰ می‌پردازد، به همت گروه فرهنگ و هنر دانشکده فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق (ع) و هسته احیاء امر مرکز رشد این دانشگاه در خبرگزاری فارس برگزار می‌شود. در برپایی و ترویج و اشاعه این جلسات، مجموعه‌های دیگری از جمله شورای فرهنگ عمومی کشور، جامعه ایمانی مشعر، بنیاد دعبل خزاعی، مؤسسه فرهنگی هنری شهرستان ادب و مؤسسه فرهنگی عقیق نیز همکاری دارند.
