از اواخر دهه هشتاد شمسی با تشکیل نشست‌های «اندیشه‌های راهبردی» در محضر رهبر فرزانه انقلاب اسلامی، بحث «الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت» به‌عنوان اولین موضوع، موردتوجه قرار گرفت و در ادامه «مرکز الگو» تأسیس شد. این مرکز متولی طراحی برنامه گذار ایران بر مدار پیشرفت در ۵۰ سال آینده گردید. اصل پیش‌نویس این برنامه در قالب پنج سرفصل «مبانی، ارزش‌ها، افق‌، رسالت و تدابیر» در اسفندماه ۱۳۹۶ آماده شد و در مهرماه ۱۳۹۷ طی فراخوانی، از سوی مقام معظم رهبری به جامعه نخبگانی ارائه گردید تا با مشارکت و همفکری به یک سند ملیِ مورد اتکا تبدیل شود.

رهبر معظم انقلاب اسلامی، دستگاه‌ها، مراکز علمی، نخبگان و صاحب‌نظران را به بررسی عمیق ابعاد مختلف سند تدوین‌شده و ارائه نظرات مشورتی جهت تکمیل و ارتقاء سند الگوی پایه پیشرفت فراخواندند. فارغ از محتوای سند، این فراخوانِ بررسی، ظرفیت منحصربه‌فردی را برای عمومی‌تر‌سازی موضوع «چگونگی پیشرفت» مهیّا می‌سازد و در نوع خود، اولین تجربه رسمی کشور در گفتگوی دوساله همگانی در کلاس ملی است. مطالعات و گفتگوهای میان‌رشته‌ای، ترویج پژوهش‌های هدفمند و معطوف به اثر در مراکز علمی و تعامل نزدیک‌تر دانشگاهیان و مسئولین کشور، از قابلیت‌هایی است که می‌تواند با وجود این فراخوان، فراگیر شود.

در این راستا ویژه‌نامه پاییز ۱۳۹۸ نشریه «تأملات رشد»، کوششی از مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام در پاسخ به این فراخوان در ایام سالروز آن است. این ویژه‌نامه مشتمل بر ۲۴ نگاشت تخصصی در ۶ بخش اصلی است که به ارزیابی متن سند الگوی پایه پیشرفت پرداخته است و در آن علاوه بر پژوهشگران مرکز رشد، میزبان نوشته‌هایی از برخی اساتید علوم انسانی دانشگاه‌های کشور همچون دکتر مسعود درخشان، دکتر حمیدرضا فرتوک‌زاده، دکتر محمدهادی زاهدی‌وفا، دکتر محمد نعمتی، دکتر عادل پیغامی و دکتر سیداحسان خاندوزی است.

این نشریه، ادعایی بر جامعیت و بررسی همه‌جانبه سند ندارد و معتقد است در محورها، موضوعات و حتی کلمات سند می‌توان پژوهش‌های هدفمند دیگری تعریف کرد. با این همه، مطالعه متون منتشر شده، شرطی لازم برای پژوهشگران بعدی است تا نقشی مکمل ایفا کنند. بخش اول نشریه، با عنوان «جان‌بخشی به سندهای ملی» به این موضوع می‌پردازد که چگونه «سندهای ملی» فراتر از ترسیم آینده روی کاغذ، تبدیل به گفتمان فعال اجتماعی می‌شود؟ این بخش فارغ از محتوای سند الگوی پایه، به این می‌پردازد که سند ملی و سندنویسی در کشور چه بایسته‌ها و شایسته‌هایی دارد.

بخش دوم با عنوان «سوغات فرنگ» تجارب کشورهای شرق و غرب از سندنویسی پیشرفت را بررسی می‌کند و به‌طور خاص در جستجوی آموزه‌های سندنویسی برخی کشورهای نمونه در این حوزه همچون ژاپن و آلمان برای مدل بومی‌ خودمان است. بخش سوم با عنوان «توالی بی‌معنای معنادارها» به‌صورت مشخص به خود سند الگو می‌پردازد و نقص‌های کلان آن را بررسی می‌کند. موضوع مورد بحث در این نگاشت‌ها، همین سند ده‌صفحه‌ای است و در پرداخت به موضوعات، گاه یک مسئله نظری مورد بحث قرار گرفته و گاه یک تدبیر جزئی مورد اشاره قرار گرفته است. بخش چهارم با عنوان «در حاشیه دانشگاه» تحلیل «سند الگو» را متوقف بر «مرکز الگو» قلمداد کرده و به وضعیت مرکز تولیدکننده این سند و چالش‌ها و مسائل آن پرداخته است.

در بخش پنجم، که با عنوان «کلاس سندنویسی» تدوین و تنظیم شده است، روش‌شناسی نگارش سندهای کلان راهبردی زیر ذره‌بین قرارگرفته است و چالش‌ها و الزامات روش‌شناسی سند پیشرفت پنج‌ساله کشور مطرح شده است. سرانجام در بخش ششم و انتهایی که مهم‌ترین بخش این ویژه‌نامه نیز هست، با عنوان «نشانی پیشرفت» کوشش شده است تا با توجه به اهمیت بخش تدابیر سند الگوی پایه و تأثیرات ملموس آن در جامعه، به‌صورت اختصاصی به تدابیر متن الگوی پایه پیشرفت پرداخته و در حوزه‌هایی همچون تعلیم و تربیت، زنان و خانواده، سلامت، کشاورزی، فضای مجازی، اقتصاد فرهنگ و صنایع خلاق، آینده بازار کار، رسانه و آزادی، تدابیر سند موجود را نقد و محورهایی را به‌عنوان پیشنهاد ارائه دهد.

لازم به ذکر است، نشست رونمایی از این شماره نشریه، با حضور دکتر مسعود درخشان (استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی) و دکتر محسن رضایی (دبیر مجمع تشخیص مصلحت نظام) ماه گذشته در دانشگاه امام صادق علیه‌السلام برگزار شد. در این نشست، دکتر درخشان با تمجید از کار انجام‌شده، به ارائه تفصیلی مقاله خود در این نشریه پرداخت و مسئله الگوی پیشرفت را از منظر تاریخ عقاید علوم اجتماعی مرور کرد. به باور ایشان، جهت جهش علمی در الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، به طرح سؤالات انقلابی و جسورانه نیاز است. هم‌چنین در این نشست، دکتر رضایی به تبیین مفهومی «تربیت جهادی» و تأثیر آن در الگوی پیشرفت کشور پرداخت و مؤلفه‌های آن را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.

علاقه‌مندان جهت تهیه نشریه می‌توانند به فروشگاه تخصصی محصولات مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام به نشانی (https://rushda.ir/?p=7333) مراجعه کنند.