نخستین جلسه «هماندیشی پیرامون بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی» با محوریت تبیین ابعاد بیانیه و راهکارهای عملیاتی آن در مسیر مأموریت مرکز رشد به همت هسته مکتب امام خمینی رحمهاللهعلیه و با حضور دکتر حسین عرباسدی، مدیر اندیشکده دولت اسلامی و دکتر مصطفی غفاری، نویسنده کتاب فتنه تغلب و عضو هیئتعلمی دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق علیهالسلام برگزار شد.
در ابتدای این جلسه، دکتر حسین عرب اسدی برگزاری جلسه با محوریت فهم و تبیین این بیانیه را درحالیکه متن بیانیه کاملاً واضح بوده و فاقد هر نوع پیچیدگی است، ناشی از عدم فهم فلسفه حاکمیت اسلامی و وجود نوعی شکاف گفتمانی بین امت حزبالله و ولیفقیه دانست و افزود: وقتی حضرت آیتالله خامنهای در جایگاه رهبر جامعه اسلامی سخنی میگویند باید شاهد یک اقدام عملیاتی و میدانی از سوی دغدغهمندان انقلاب باشیم. چنانچه پس از بیانات رهبری صرفاً به تبیین و تفسیر بیانات اکتفا کنیم یعنی ما حضرت آیتالله خامنهای را به عنوان ولیفقیه قبول نداریم بلکه نگاه ما به ایشان، صرفاً به مثابه اندیشمندی است که با مردم گفتگو میکند. دکتر عرب اسدی ضمن انتقاد از فضای رسانهای ایجاد شده پیش از انتشار این بیانیه و نیز بیان این نکته که بیانیه حرف جدیدی برای مخاطبان نداشت افزود: باید افسوس بخوریم که چرا با گذشت چهل سال از پیروزی انقلاب اسلامی و در زمانی که رهبری باید حرفهای نو خود را برای جامعه بیان کند، باز هم شرایط به نحوی میشود که ایشان حرفهای گذشته را تکرار کنند. خلأ محیطی موجود در جامعه ما این است که ما به جای فعالیت جبههای، یگان یگان فعالیت میکنیم. شرط ایجاد جبهه این است که یک نقشه جامع وجود داشته باشد. به همین دلیل آقا در این بیانیه یک مانیفست واحد به امت حزبالله ارائه میدهد که در واقع جمعبندی مباحثی است که قبلاً گفته شده است.
دکتر عرب اسدی در تبیین این موضوع که رهبری در این بیانیه درصدد تحقق چه اهدافی بودند، گفت: جابجایی یگانی بین نیروهای جوان انقلاب اسلامی و نیروهای پا به سن گذاشته که با قانون منع بهکارگیری بازنشستگان شتاب بسیار زیادی گرفته است، هم میتواند فرصت باشد و هم تهدید. بیانیه گام دوم بر آن است که این موقعیت خاص را به یک فرصت برای انقلاب اسلامی تبدیل کند. همچنین این بیانیه با تعریضهای مکرری که به مسئولین میزند فضا را فراهم میکند که دهه پنجم انقلاب، دهه ورود جدیتر مردم به عرصه حکمرانی نظام باشد.
دکتر عرب اسدی همچنین در توضیح سؤالاتی که باید به آنها درباره بیانیه گام دوم پاسخ دهیم، گفت: در نسبت با این بیانیه باید به چهار پرسش پاسخ دهیم؛ اول اینکه آقا در این بیانیه چه گفتند؟ دوم اینکه آقا قصد داشتند چه پیامی را با این بیانیه منتقل کنند؟ سوم اینکه ارتباط این بیانیه با هر کدام از ما چیست؟ چهارم اینکه اقداماتی که ما باید ناظر به این بیانیه انجام دهیم چست؟
دکتر عرب اسدی در انتهای سخنان خود گفت: از نظر من مخاطبان این پیام فرماندهانی هستند که در وسط میدان مشغول عمل انقلابیاند. اینها باید با این پیام بروند و یگان بسازند نه این که پیشتر بروند، به همین خاطر است که پیام تا حدی کاهنده است. برای اجرایی کردن این پیام باید قرارگاه راه بیاندازیم.
در ادامه جلسه دکتر مصطفی غفاری به وجوه نوآورانه بیانیه گام دوم اشاره کرد و در همین راستا گفت: اگر کسی با اندیشه آقا آشنا باشد متوجه میشود که متن غیر از آن وجهی که تلاش میکند یک تصویر روشن از جمهوری اسلامی ارائه دهد تقریباً هیچ محتوای جدید دیگری ندارد ولی از نظر قالب، زمان صدور و انگیزه نویسنده متن دارای وجوه کاملاً جدیدی است. وی غرض صدور این بیانیه را از بین بردن یک خلأ تصویری از مسیر طی شده و مسیر پیش روی انقلاب اسلامی دانست. دکتر غفاری افزود: با چند روش میتوان با این بیانیه مواجهه پیدا کرد که هیچکدام از این روشها هم با دیگری منافاتی ندارد. روش نخست، فهم مفاهیم و کلیدواژههای خاصی است که در متن بیانیه به کار رفته است. نوع دیگر مواجهه این است که تلاش کنیم اسکلتبندی و مهندسی متن را استخراج کنیم. روش دیگر آن است که به روح کلی حاکم و جنبههای انگیزشی متن توجه کنیم. لایه دیگر این است که به سراغ فرامتن برویم و به ناگفتههای متن توجه کنیم. لایه نهایی این است که وارد فراوری متن شویم. ما باید به این فکر کنیم که اگر ما در یک وضعیت اجتماعی متفاوت با شرایط موجود بودیم، آیا امکان داشت آقا باز هم چنین بیانیهای صادر کنند؟ به بیان دیگر کدام خلأ جدی باعث شده است که این بیانیه صادر شود؟ همچنین باید بر روی این پرسش تأمل کنیم که چرا الآن ما دچار یک سرگیجه شدهایم که الآن باید با این متن چه کنیم؟ به نظر من پاسخ هر دو سؤال به این باز میگردد که ما بهشدت دچار خلأ گروههای مرجع مولد هستیم و آقا دارند خلأ گروههای مرجع فکری جامعه را جبران میکنند. متأسفانه در یکی دو دهه اخیر، آقا به تنها فرد مرجع فکری اجتماعی و سیاسی تبدیل شدهاند. ارزش یک قله، زمانی فهم میشود که به آن در دل یک رشتهکوه نگریسته شود، ارزش اندیشه رهبری هم زمانی فهم میشود که نسبت آن با سایر اندیشهها فهم شود.
دکتر غفاری ضمن اشاره به این که امید و برقراری تعادل بین واقعبینی و آرمانگرایی یکی از کارویژههای جایگاه رهبری جامعه اسلامی است گفت: کاری که در این متن انجام شده است حفظ امید است، آقا در این بیانیه توضیح میدهند که به چه چیزهایی امیدوارند و نسبت به چه افراد یا موضوعاتی نا امیدند. آقا در این بیانیه تلاش میکنند ضعف چشم رویش بین ما را جبران کنند.
دکتر غفاری یکی از سندرمهای خطرناک در مقام تحلیل متون را سندرم «همه حرفهای خوب در یک متن» دانست و گفت: ما باید مشخص کنیم که از بیانیه چه انتظاری داریم. این انتظار غلطی است که از این بیانیه بخواهیم همه آنچه انقلاب به آن نیاز دارد را در تمامی لایهها و سطوح بیان کند. خود آقا هم در متن بیانیه به هیچ وجه ادعای این را نداشتهاند که تمامی نکات قرار است در این بیانیه گفته شود.
دکتر غفاری در انتهای سخنان خود گفت: ما باید اجازه دهیم که هیجانات موجود درباره بیانیه فروکش کند و بعد ببینیم آیا هنوز هم عدهای برای اجرایی شدن این بیانیه برنامهریزی و اقدام میکنند یا خیر! این که سریع هر چیزی را به قرارگاه و عملیات تبدیل کنیم الزاما مطلوب نیست. گفتگو برای فهم، طراحی اقدام و فراوری متن امر مطلوبی است به شرط آن که باعث کاسته شدن از انگیزهها برای عملیاتی کردن موضوع نشود.