در جلسه‌ای با موضوع مسئله‌شناسی احزاب سیاسی در نظام انتخاباتی، در خدمت آقای دکتر حسن مجیدی عضو محترم هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام بودیم تا ضمن تدقیق ابعاد مسئله، از نظرگاه ایشان در جهت تکمیل و تنقیح مسائل این کنشگر انتخاباتی استفاده نماییم. در ادامه شرح مختصری از این نشست تخصصی ارائه می‌گردد.
اشاره
احزاب سیاسی از جمله کنشگران فعال در میدان رقابت‌های سیاسی و انتخاباتی هستند. این تشکل‌ها به واسطه جایگاه تجمیع نیروهای فکری و سیاسی و نقشی که در دموکراسی‌ها از حیث ارتباط بدنه اجتماع با نهادهای سیاسی ایفا می‌کنند، در هنگامه انتخابات مختلف تأثیر مضاعفی از خود به جای می‌گذارند. در جمهوری اسلامی ایران نیز هرچند به صورت عملی و کاربردی احزاب فعال چندانی وجود ندارد، اما همان کارکردها در قالب گروه‌های نفوذ، احزاب ناقص، جبهه‌ها و ائتلاف‌های مختلف دنبال می‌شود و در بزنگاه‌های سیاسی اجتماعی خود را نشان می‌دهد. از این رو بررسی و کنکاش در ساختارها، کارکردها و جایگاه‌یابی احزاب در نظام انتخاباتی ایران موضوعیت و اهمیت می‌یابد. بر این اساس در جلسه‌ای در تاریخ ۲ آذرماه ۱۴۰۱ در سالن شهید تهرانی مقدم مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام، با موضوع مسئله‌شناسی احزاب سیاسی در نظام انتخاباتی، در خدمت آقای دکتر حسن مجیدی عضو محترم هیئت علمی دانشگاه امام صادق علیه السلام بودیم تا ضمن تدقیق ابعاد مسئله، از نظرگاه ایشان در جهت تکمیل و تنقیح مسائل این کنشگر انتخاباتی استفاده نماییم. در ادامه شرح مختصری از این نشست تخصصی ارائه می‌گردد.
از تحول سیاست تا تحول احزاب سیاسی
آقای دکتر مجیدی مطلع کلامشان را با موضوع تحول سیاست شروع کردند و ضمن اشاره به هم پوشانی و اشتراک بسیاری از مسائل ایران با مسائل سایر کشورهای جهان، بیان داشتند، سیاست و ارتباطات انسانی تغییرات گسترده‌ای داشته است، ما به عصر همگانی شدن پیام و عمومی شدن عرضه و انتقال و توزیع پیام وارد شده‌ایم. به عبارتی سیاست ارتباطاتی‌تر شده است یه به تعبیر بهتر، سیاست ما به شدت رسانه‌ای شده است و رسانه ما نیز سیاسی‌تر شده است. بسیاری از دوگانه‌های موجود چون جهانی شدن و محلی شدن، دیگر جواب نمی‌دهد و این موضوع تحت تأثیر حجم ارتباطات جهانی به وجود آمده است. وجود میلیون‌ها گوشی هوشمند(بیش از ۱۰۰ میلیون گوشی در سال ۹۵) در کشور باعث شده که در تعریف امر سیاسی نتوان مانند قبل سخن گفت. دولت‌ها مانند قبل نمی‌توانند آنچه را مصوب کرده‌اند اجرایی کنند و امر سیاسی و رسانه تا حد زیادی با یکدیگر متصل شده‌اند. از این رو سرشت سیاست دچار تحولاتی شده است و دیگر نمی‌توان سیاست غیرتوده‌ای شده را انتظار داشت.
عصر پساکرونا؛ تردید در سیاست پوپولیستی پیشین
دوره کرونا باعث شد مردم در مورد نهادهایی چون احزاب که می‌رفت ناکارآمدی و عدم فایده‌اشان برایشان ثابت شود، به تردید بیفتند. اتفاقاتی که در این دوره افتاد باعث شد مردم نگاه جدیدی به دولت از حیث وظایفش در قبال سلامت، بهداشت و سایر عرصه‌ها بیفکنند و به این نتیجه برسند که ما به دولت آن هم دولتی که اهل برنامه ریزی و قدرت اجرایی باشد نیاز داریم. و از این رو جایگاه احزاب و گروه‌ها نیز به تبع آن دستخوش جابجایی در ارزیابی‌ها شد.
فواید و کارکردهای بی‌بدیل احزاب
آقای مجیدی در ادمه ارائه‌شان به موضوع کارکردهای احزاب در جامعه ایران اشاره کردند که ما وقتی از حزب صحبت می‌کنیم لزوما نباید به دنبال تمام ممیزات یک گروه سیاسی و ساختار تشکیلاتی با استانداری معین باشیم. در ایران معاصر ما بسیاری از گروه‌ها را شاهد هستیم که همان کارکردهای حزبی را ایفا می‌کنند بدون اینکه عنوان حزب را یدک بکشند. به تعبیر بهتر، کارکردهای حزب دچار تنزل شده است و بخشی از آنها انجام و برخی نیز انجام نمی‌شوند. در عین حال برخی کارکردهای حزبی چون نیروسازی، تدوین برنامه‌ها و سیاست‌های اجرایی عملیاتی، کارکردهای انتخاباتی و ورود به عرصه حکمرانی، حیطه‌هایی هستند که احزاب در آن حرف برای گفتن دارند و شاید می‌توان گفت که تخصصی احزاب سیاسی است.
مسائل احزاب از رهگذر تجربه یک استاد علوم سیاسی
در اثنای کلام و به خصوص در بخش پایانی، ارائه آقای مجیدی به مسائل احزاب سیاسی اختصاص پیدا کرد. ایشان ضمن مروری بر نظام واره مسائل احزاب که از سوی هسته بازاریابی سیاسی مرکز رشد تهیه شده است، مسائل دیگری از جمله برخورد باندی و قبیله‌ای احزاب در مواجهه با مسائل عالیه نظام، عدم پذیرش موجودیت‌های سیاسی از سوی احزاب، غلبه نگاه و سایه امنیتی در و بر احزاب سیاسی و روشن نبودن جایگاه احزاب در قوانین و مقررات کشور به خصوص قوانین انتخاباتی را اهم مسائل این حوزه برشمردند.
