طرح ملی دارویاری به عنوان یکی از مهم‌ترین طرح‌های دولت سیزدهم در حوزه سلامت شناخته می‌شود. در این راستا یازدهمین نشست طب‌تاک به میزبانی هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام) با همکاری مرکز تحقیقات مدیریت و اقتصاد دارو دانشگاه علوم پزشکی تهران و مرکز تحقیقات ثریای بسیج دانشجویی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی در ۳۰ ام آذرماه، با موضوع تبیین زمینه‌های طراحی، میزان پیشرفت و موانع اجرای طرح دارویاری برگزار شد. این نشست با حضور دکتر سجاد اسماعیلی -مشاور رسانه‌ای رئیس سازمان غذا و دارو- به صورت برخط، و دکتر میثم سیدی‌فر -دبیر کمیته دارو و غذای مجلس شورای اسلامی-، دکتر شهرام غفاری -مدیر کل درمان غیرمستقیم سازمان تأمین اجتماعی- و دکتر حمید ایزدبخش –دبیر علمی نشست و پژوهشگر مرکز رشد دانشگاه امام صادق (علیه‌السلام)- به صورت حضوری برگزار شد. لازم به ذکر است نماینده سازمان برنامه و بودجه کشور علی‌رغم دعوت برگزارکنندگان، در این نشست حضور نیافت.

دکتر سیدی‌فر در مقدمه با تاکید بر وجود مسائل مختلف ارز ترجیحی عنوان کرد: به دلیل کم بودن منابع ارز ترجیحی، پروسه‌ی نظارت بعضاً تا سه ماه طول می‌کشید و ماده اولیه صنعت دیر به دست تولیدکننده می‌رسید و لذا شاهد کمبود دارویی در بازار بودیم. وی افزود: حاشیه سود پایین ناشی از ارز ۴۲۰۰ تومانی، منجر به خروج سرمایه از حوزه تولید دارو شده بود و بعضاً داروهای برند بیولوژیک وارداتی از تولید داخل ارزان‌تر تمام می‌شد و این یک چالش برای صنعت تولید شده‌بود؛ لذا برای تامین کافی دارو لازم است قیمت آن برای صنعت داروسازی منطقی شود و  ارز را به شیوه‌ای درست و با قیمت مناسب تخصیص دهیم تا صنعت بتواند این دارو را تولید بکند.

در ادامه دکتر اسماعیلی افزود: اختلاف نرخ ارز در بازار آزاد و ارز دولتی در سال‌های ۹۸ و ۹۹ منجر به ظهور چالش‌های فراوانی در حوزه دارو از جمله تأخیر در تأمین ارز دولتی توسط بانک مرکزی و  قاچاق معکوس و در ادامه کمبود دارویی و افزایش قیمت دارو شد.

مشاور رسانه‌ای رئیس سازمان غذا و دارو با تاکید بر حضور بازیگران متعدد در زمینه طراحی این طرح خاطرنشان کرد: ماحصل کارجمعی و بررسی‌های صورت گرفته، تفاهم‌نامه‌ای بود که بین وزارت بهداشت، سازمان غذا و دارو، شورای عالی بیمه، بانک مرکزی و سازمان برنامه‌وبودجه بسته شد و با اطمینان خاطری که به مسئولان بالادستی مبنی بر عدم افزایش پرداخت از جیب مردم داده شد، مورد موافقت دولت قرار گرفت و از ۲۳ تیرماه سال جاری برای داروهای تولید داخل اجرا شد. وی افزود: در مسیر طراحی این برنامه علاوه بر محاسبات اقتصادی، الزامات اجرای طرح نیز در نظر گرفته شده بود.

در ادامه سیدی‌فر در زمینه وجود فاصله میان طراحی و اجرای این طرح، عنوان کرد: یکی از نقایص این طرح این بود که گزارش‌های آن بیشتر براساس محاسبات صرفاً اقتصادی ارائه می‌شد و به نظر بیشترین آسیبی که به طرح وارد شده، در بحث مدیریت کلان و اجرا است که عوامل مختلفی در آن نقش داشته است.

در ادامه دکتر غفاری با اشاره به برخی نواقص در طراحی این طرح اظهار داشت: ما در اجرای اکثر طرح‌های حوزه سلامت –نه صرفاً این طرح- با چالش‌ها و موانعی روبرو می‌شویم؛ چراکه طرح‌های ما الزامات مورد نیاز را در نظر نمی‌گیرند. وقتی سخن از «طرح» در میان است باید اقتضائات آن را نیز لحاظ کنیم و حداقل انتظار آن است که مکتوبات را مدنظر قرار دهیم، نه گفتارهای شفاهی را. وی افزود: اگرچه این طرح کارشناسی شده، زمان زیادی برای آن صرف شده، و بر ضرورت آن شکی نیست؛ اما حتی یک نسخه ۱۰ صفحه‌ای از طرح دارویاری نداریم که هدف طرح، مراحل اجرا، موانع و زمان در آن مکتوب باشد. ادعا شده طرح دارویاری حداقل ۷۰ هزار میلیارد گردش مالی دارد؛ مجلس ما چطور راضی می‌شود برای چنین طرحی بدون هیچ نوشته‌ای جلسه بگذارد و تصمیم بگیرد.

مدیر کل درمان غیرمستقیم سازمان تامین اجتماعی افزود: پاسخی که با آن مواجه هستیم این است که زمان کم داریم و دولت قبل زمان را از دست داده است؛ ما فرصت نوشتن سند پشتیبان نداریم. و به همین دلیل است که ما با تصورات ذهنی وارد طرح می‌شویم و در زمان نقد هم گوش شنوایی نیست و بعد در اجرا همدیگر را متهم می‌کنیم. به نظر می‌رسد هرچند زحمت زیادی برای طرح کشیده شد اما طرح خوب نوشته نشد و در اجرا هماهنگی خوبی صورت نگرفت.

در ادامه غفاری در زمینه عدم پرداخت به‌موقع مطالبات داروخانه‌ها از سوی سازمان‌‌های بیمه عنوان کرد: سازمان برنامه‌وبودجه مکلف شده‌بود مبلغ  ۷۰۰۰ هزار میلیارد تومان در اختیار بیمه‌ها و مبلغ ۵۰۰۰ میلیارد تومان هم فقط در اختیار سازمان تأمین اجتماعی قرار بدهد. تا امروز، کل مبلغی که سازمان برنامه‌وبودجه به ما داده ۳۵۰۰ میلیارد تومان است. وی افزود: ما از اول هم گفته بودیم که معوقات داریم و پول پرداخت مابه‌التفاوت قیمت‌ داروها را نداریم؛ اتفاقی که افتاد این بود که بیمه سلامت کل بدهی داروخانه‌ها و بیمه تأمین اجتماعی هم بدهی دو ماه مهر و آبان داروخانه‌ها را از سهم طرح دارویاری دادند.

سیدی‌فر در ادامه در زمینه تمهیدات اتخاذ شده برای حفاظت مردم در برابر تغییر قیمت دارو مطرح کرد: در این راستا با در نظر گرفتن مابه‌التفاوت قیمت قبل و بعد از آزادسازی ارز، برای طرح دارویاری در بودجه ردیفی تعریف خواهد شد و چون عدد به صورت دلار است، اگر مابه‌التفاوت هم بر اساس دلار لحاظ شود، در صورت تغییر قیمت ارز، بودجه طرح هم تغییر می‌کند.

اسماعیلی در این راستا با اشاره به تلاش سازمان غذا و دارو جهت تخصیص ردیف بودجه به این طرح خاطرنشان کرد: سازمان در حال رایزنی با بانک مرکزی است که در صورت افزایش قیمت دلار، قیمت دارو و مابه‌التفاوت آن ‌هم اصلاح شود تا فشار ناشی از افزایش قیمت به مردم وارد نشود.

غفاری با تایید احتمال افزایش پرداختی در برخی‌ از داروها بیان کرد: امروزه صحبت‌هایی مبنی بر گران شدن دارو در میان مردم مطرح است، اما دلیل آن به خاطر مشکلاتی است که قبل از طرح دارویاری نیز وجود داشته و الآن به گردن طرح دارویاری افتاده است. مثل‌ اینکه پزشک برای یک فرد آموکسی‌سیلین تجویز می‌کند ولی داروخانه این دارو را ندارد و مثلاً داروی آموراکس را با قیمت بالاتری به بیمار می‌دهد و این تصور ایجاد می‌شود که دارو گران شده‌است؛ یا به بیمار نمی‌گوید داروی تحت پوشش بیمه را ندارم. بنابراین در کنار این طرح باید یک سری قوانین لازم الاجرا نیز وجود داشته باشد.

در پایان دکتر اسماعیلی در رابطه با حمایت از داروهای تولید داخلی تاکید کرد: یک سیاست بلندمدت در مورد ممنوعیت واردات داروهایی که تولید داخل وجود دارد و ما هم تا زمانی که تولید داخلی به صورت اصولی پاسخگوی نیاز مردم باشد، به سمت واردات دارو نخواهیم رفت؛ مگر در برخی از داروهای بیماری‌های خاص مثل بیماری تالاسمی یا انسولین‌های قلمی؛ اما زمانی که بخشی از مصرف‌کنندگان تمایل به داروهای وارداتی داشته‌باشند، ما نمی‌توانیم آن‌ها را از داروهای وارداتی محروم کنیم. هرچند مبنای ما این است که از تولید داخل حمایت کنیم مشروط بر آنکه باکیفیت و در زمان مقرر تامین شود.

خاطرنشان می‌شود که سلسله‌ نشست‌های طب‌تاک در هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام با موضوع طرح دارویاری و با حضور سایر ذینفعان‌ در هفته‌های آتی ادامه خواهدیافت.