جایگاه شورا در ساختار حاکمیت، تغییر نسل، مزیت‌هایی که باید حفظ و تقویت شوند، آسیب‌هایی که باید شناخته و مرتفع شوند و...

توجه و دقت در بسترهای وقوع انتقادات به شورای نگهبان، پیش از وارد دانستن یا ندانستن آن‌ها، یکی از مهم‌ترین فرصت‌های شورا برای اصلاح از درون است؛ فرصتی که در آن شورای نگهبان می‌تواند با بهره‌گیری از انتقادات درست و سازنده خود را ترمیم و تقویت کند و با پاسخگویی مناسب و متقاعدکننده یا بازنگری در برخی رویه‌ها و روندها، زمینه انتقادات نادرست را از میان بردارد. امید که از این فرصت مغتنم، استفاده مطلوب برده شود.

نه‌تنها تفاوت میزان مشارکت در سال۹۶ با ۱۴۰۰، گویای این مساله است که عملکرد دولت دوازدهم باعث و بانی اصلی این کاهش مشارکت است، بلکه هنگامی که مستقیماً از خود مردم سوال شده که علت عدم مشارکت خود را بیان کنند، بازهم به همین مساله اشاره مستقیم کرده‌اند.

با چراغ سبز رهبری، اکنون فرصت نقد شورای نگهبان بیش از هر زمان دیگر در دسترس نخبگان و کارشناسان این امر است. برای بهره‌برداری بهتر از این فرصت، ضروری است از نقدهای کلیشه‌ای، سطحی، جهت‌دار و غیرکارشناسی پرهیز شود. تکرار سخنان کلیشه‌ای، شخصی، جناحی و غیرکارشناسی، هم جامعه را از این فرصت طلایی نقد صحیح محروم کرده و هم فرصت دیگر اصلاح و ترمیم را از نهاد پاسدار قانون و شریعت در نظام جمهوری اسلامی، خواهد ربود.

اصل نهاد نظارتی و نظارت استصوابی درست و عادلانه است اما در عین حال، در عملکرد این نهاد، توجه به تامین فضای انتخاب آزاد نیز مهم است. اشکال در آن است که شورا، انتخابات را صرفا در بررسی صلاحیت فردی داوطلبان خلاصه می‌کند در حالی که انتخابات، فراتر از بررسی صلاحیت افراد است. نگاه فردگرای حقوقی شورا باید تغییر کند. تامین حق انتخاب و نیز تحقق نتیجه انتخابات پرشور مهم است. 

الان برای همه آن‌هایی که انقلاب بزرگ‌مان، معنایی والاتر و عظیم‌تر از عملکرد یک دسته و گروه و دولت و... دارد، مساله شماره یک، کمک به گرم شدن تنور انتخابات، ایجاد شور و شوق انتخاباتی و مشارکت موثر مردم است.

پس از چهل سال از تاسیس شورای نگهبان، به نظر می‌رسد، امامین انقلاب به رسالت خود در تحکیم، تقویت و اصلاح شورای نگهبان به خوبی عمل کرده‌اند. با این حال به نظر می‌رسد، شورای نگهبان با تصویر مطلوب و مورد انتظار امامین انقلاب همچنان فاصله دارد.بنابراین لازم است شورا بیشتر از آنکه به دنبال تبیین وظایف قانونی یا بازگویی تاییدات امامین انقلاب از اساس و وظایف خود باشد، به ساخت درونی و تقویت بنیانهای نظارتی و قانونی اش بیندیشد و ارشادات و انذارهای امامین انقلاب را بیشتر مورد توجه قرار دهد و برای ساخت تصویر مطلوب آنها، به میدان بیاید.

عضو حقوقدان شورای نگهبان گفت: تفویض نظارت بر حسن اجرای سیاست‌های کلی نظام به مجمع تشخیص مصلحت نظام، نافی نظارت شورای نگهبان نیست.