یکی از اساسی‌ترین مسائل کشور را می‌توان خَلط سطوح مدیریتی و جایگاه‌های آن دانست. این مسئله را در سطوح مختلف مدیریتی کشور از جمله حوزه سلامت می‌توان دید. مثلا در مدیریت کرونا وظیفه مدیر عالی ارتقای سطح سلامت در کشور دانست، نه اینکه درباره ابعاد تخصصی ویروس کرونا اظهار نظر کنند و یا در موضوع غربالگری ژنتیک که افراد فنی در رابطه با سطوح بالاتر اظهار نظر می‌کنند و همچنین در طرح تحول نظام سلامت که با برنامه‌ریزی ناصحیح فرصت به وجود آمده از دست رفت.

حوزه سلامت در یک سیر تاریخی، از حاشیه دنیای سیاست‌گذاری، به متن آن رسیده است. می‌دانیم که هر تغییری حاصل یک تفکر انتقادی به وضع موجود و یا تکمیل‌­کننده آن است و این تغییر، محصول افزایش اهمیت سلامت در بدنه حاکمیت و نخبگان تصمیم‌­گیر و تصمیم‌­ساز بوده است. دلایل و شواهد بسیاری گویای این امر هستند که در این یادداشت از چهار منظر به این موضوع پرداخته خواهد شد.

برخی از شواهد نشان می‌دهد، سیاستمدار سلامت و برخی از بازیگران کلیدی، درکی از زمان و مکان ندارند. انگار آن‌ها هم پی سهم و جاهی آمده‌اند. انگار مامور شده‌اند که از این آب گل‌آلود بهره خود را ببرند. برخی سهم‌خواهی‌ها و بکش‌بکش‌ها دوباره چشم‌مان را می‌آزارد. مطالبات صنفی و گروهی به بهانه بروز کرونا، همان خطایی است که نه تنها نظام سلامت را به پیش نخواهد برد، بلکه دره‌هایی ایجاد می‌کند که جبرانش بسیار سنگین خواهد بود. کرونا را فرصتی بدانیم برای اصلاح، امتحانی بدانیم برای تغییر به نفع مردم، نه فرصتی برای انتفاع و منافع صنفی. اگر فرصت‌هایی که با کرونا نصیب نظام سلامت شده است، قدر دانسته نشود و زود به خود نجنبیم، نظام سلامت در چاه‌هایی به مراتب بزرگ‌تر از طرح تحول نظام سلامت خواهد افتاد. دیر بجنبیم طرح تحول‌ها در پیش است! اما اگر قدر این لحظات و ساعات را بدانیم و روزنه‌هایی که برای نظام سلامت گشوده شده است را اولا خوب بشناسیم و در ثانی تقویت کنیم، به نظر می‌رسد آینده به مراتب روشن‌تر از امروز در پیش روی نظام سلامت خواهد بود.

دومین نشست طب‌تاک در هسته سلامت مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه‌السلام با حضور دکتر محمد شریعتی، متخصص پزشکی اجتماعی و قائم‌مقام سابق معاونت بهداشت وزارت بهداشت، و همچنین ارتباط برخط با خانم دکتر زینالو پژوهشگر حوزه غربالگری برگزار شد. در این نشست یکی دیگر از موضوعات خبرساز و مهم نظام سلامت در روزهای اخیر یعنی غربالگری مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.

اولین جلسه از سلسله جلسات رویداد طب‌تاک با موضوع سیاست‌گذاری و اقتصاد واکسن و با حضور دکتر کیانوش جهانپور برگزار شد.

در سیاست‌گذاری واردات واکسن غیر از شواهد بالینی و تجربی باید به شواهد حقیقی دیگری نیز توجه شود. این شواهد نشان می‌دهند که اولا کشورهایی مثل آمریکا و انگلیس اگر واکسنی داشته باشند که بتواند درد خودشان را دوا بکند، اصلا به ما نمی‌دهند و اگر دست خیرخواهی به ما دراز کرده‌اند، قطعا مقاصدی در پشت آن‌ها پنهان است. دوم اینکه برخی از واکسن‌هایی که در حال حاضر تولید شده‌اند مثل واکسن فایزر و مدرنا بسیار جدید بوده و شرکت‌ها نیاز دارند تا به صورت گسترده تست شوند. سوم اینکه این کشورها و شرکت‌های متعلق به آن‌ها در رسیدن به پول و منافعشان، هیچ مانع و اخلاقی را بر نمی‌تابند. چهارم اینکه در کشور عده‌ای به صورت سازمان‌یافته و گسترده دل به نهادهای بین‌المللی داده و منافع علمی، سیاسی و اقتصادی گره‌ خوردی در این میان وجود دارد.

پرستار خود را در جامعه‌ای می‌بیند که راس آن پزشک متخصص قرار دارد، پزشکی که خود و نهادهای مرتبط با آن در قانون‌گذاری، تعیین تعرفه، نظارت و اجرا ید طولایی داشته و عملا آن‌ها را به حاشیه رانده‌اند. این موضوع خود را در مسائل و اتفاقات مختلف نشان می‌دهد. بنابراین وقتی از نارضایتی پرستار نسبت به حقوق و دستمزد می‌شنویم و یا مسائلی از این دست، نباید تحلیل این مسئله را به همین سطح تنزل دهیم. پرستار یک طبقه اجتماعی است که از شرایط و ویژگی‌های خود ناراضی است.

واقعیت آن است که نسبت به طب سنتی (ماهیت، ابعاد و روش‌شناسی آن) ادراک و نگرش دقیقی وجود ندارد و افراد مختلف نگرش محدود و کانالیزه خود را به طب سنتی نسبت می‌دهند. سپس آن شی منتسب‌شده را محکوم کرده و حکم صادر می‌کنند. مثلا به طب سنتی طب قدیمی، طب علفی، شبه‌علم و... می‌گویند، آنگاه می‌گویند طب قدیمی، طب علفی و شبه‌علم محکوم است به روش و نگرشی غلط! حال آنکه تنها مدعی این موضوع خود آن شخص بوده است.

پژوهشکده تحقیقات راهبردی مجمع تشخیص مصلحت نظام در تعامل با مرکز رشد دانشگاه امام صادق علیه السلام اولین شماره فصلنامه راهبرد سلامت را منتشر می‌کند. موضوع این شماره "آسیب‌شناسی نظام سلامت در جمهوری اسلامی ایران از منظر فساد" است. مهمترین محورها و زیرمحورهای مورد نظر این شماره به قرار زیر می‌باشد.