رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز دوشنبه هفته گذشته پس از پنج‌سال، دیداری صمیمی با تعداد زیادی از خانواده‌های شهدا داشتند؛ در این نوشته تلاش می‌شود به گوشه‌هایی از اهمیت، اهداف و جایگاه این دیدار از نگاه نگارنده اشاره شود.
رهبر معظم انقلاب اسلامی در روز دوشنبه هفته گذشته پس از پنج‌سال، دیداری صمیمی با تعداد زیادی از خانواده‌های شهدا داشتند که برگزاری این دیدار در موقعیت کنونی و نکات مطرح‌شده از سوی ایشان از جهات مختلف قابل‌تحلیل به‌نظر می‌رسد. در این نوشته تلاش می‌شود به گوشه‌هایی از اهمیت، اهداف و جایگاه این دیدار از نگاه نگارنده اشاره شود.
شهدا سرنوشت ایران را عوض کردند
رهبر معظم انقلاب در این دیدار شهدا را بزرگ‌ترین «قهرمان‌های کشور» معرفی می‌کنند که در «حساس‌ترین مقاطع تاریخ کشور» همچون پیروزی انقلاب اسلامی، هشت‌سال دفاع مقدس و فتنه‌انگیزی‌ها و آشوب‌آفرینی‌های دشمنان، «سرنوشت کشور را عوض کردند» و «به‌سمت سربلندی کشاندند». لذا به‌نظر می‌رسد برگزاری چنین دیداری در این زمان از آن جهت حائز اهمیت باشد که می‌توان گفت انقلاب اسلامی یک‌بار دیگر با ایثار، ازخودگذشتگی‌ها و حماسه‌آفرینی‌های شهدایی همچون شهید عجمیان، علی‌وردی و… یک مرحله حساس از «جنگ ترکیبی» دشمن را که هدفش «سست کردن اراده ملت و خاموش کردن امیدها»ی ملت ایران و غافل کردن ملت از نیروی خودش بود، پشت سر گذاشت. در چنین شرایطی رهبر معظم انقلاب با برگزاری دیداری صمیمی با خانواده‌های شهدا، با تبیین مجاهدت‌ها و ازخودگذشتگی‌های ایشان، ضمن تاکید بر توجه به جایگاه خاص این قشر در جامعه ایران، نقش فرهنگ ایثار و شهادت‌طلبی در تعیین سرنوشت یک ملت را به عموم جامعه متذکر می‌شوند.
می‌توان این‌گونه گفت که از نگاه رهبر انقلاب «ملتی که به استقبال خطر رفتن در راه خدا و شهادت در راه او را، سعادت و یک موفقیت بزرگ می‌داند، هیچ نیرویی توانایی ایستادگی در مقابل آن را ندارد و آن ملت همواره برنده است و پیش خواهد رفت»؛ لذا راه برون‌رفت فتنه‌ها و ابتلائات آینده نیز تکریم شهدا و خانواده‌های ایشان و گسترش فرهنگ ایثار و شهادت در جامعه است.
توجه به جایگاه شهدا و خانواده‌های ایشان؛ گامی به‌سوی جامعه‌پردازی
رهبر معظم انقلاب اسلامی در تبیین مراحل پنج‌گانه نیل به تمدن نوین اسلامی معتقدند با وقوع «انقلاب اسلامی» و تشکیل «نظام اسلامی» دو گام اولیه این مسیر طی شده است و اکنون در مرحله حرکت به‌سوی تشکیل «دولت اسلامی» قرار داریم و سپس باید به‌سوی شکل‌گیری «جامعه اسلامی» که گام نهایی جهت نیل به «تمدن نوین اسلامی» است، حرکت کنیم.
هرچند در اندیشه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای تشکیل «دولت اسلامی» لازمه حرکت به‌سوی «جامعه اسلامی» است، اما این بدان معنا نیست که فرآیند جامعه‌پردازی باید تا تشکیل دولت اسلامی متوقف شود، لذا به‌نظر می‌رسد در هر زمانی که قوای سه‌گانه به‌عنوان عناصر اصلی حرکت به‌سوی دولت اسلامی، حرکتی امیدبخش و جهادی به سوی حاکمیت هرچه بیشتر اسلام و آرمان‌های انقلاب را در دستورکار خود قرار داده‌اند، ادبیات رهبر معظم انقلاب بیشتر افق جامعه‌پردازانه و تمدنی به خود گرفته است. بنابراین حالا که «دولتی مردمی و علاقه‌مند به حرکت‌ها و هدف‌های مردمی و دارای ریل جداگانه‌ای غیر از دولت محترم قبلی» در مصدر کار قرار گرفته است و مجلسی «انقلابی، باسواد، جوان، پرتحرک، پرکار» روی کار آمده که با تلاش مستمر نمایندگان، «مشکلات کشور شناخته شده و براساس شناخت مشکلات، قانون گذاشته شده» و قوانینی راهبردی تصویب شده است، ایشان با فراغ‌بال بیشتری به تبیین ملزومات جامعه‌پردازی و حرکت به‌سوی چشم‌انداز تمدنی می‌پردازند.
اشاره رهبر انقلاب به مواردی همچون نقش و وظیفه «هسته‌های مقاومت در مساجد و هیات‌ها»، در تقویت ایمان و امید در جامعه و مقابله با «شبهه‌آفرینی و یأس‌آفرینی» دشمن، جایگاه و کارکرد دانشجویان و دانشگاهیان به‌عنوان «صفوف مقدم» حضور «سخت‌افزاری و نرم‌افزاری» جهت تعیین جایگاه ایران در «نظم جدید جهانی» و تعیین نقش و جایگاه شهدا و خانواده‌های ایشان به‌عنوان قشر پیشرو در تعیین «سرنوشت کشور» در «حساس‌ترین مقاطع تاریخ کشور» را می‌توان ازجمله ورودهای ایشان به تعیین خطوط راهنمای جامعه‌پردازی در جامعه ایران دانست.
گسترش فرهنگ ایثار و جهاد به همه عرصه‌ها و اقشار
گسترش فرهنگ «جهاد، ایثار و شهادت» به حوزه‌های مختلف و اقشار گوناگون جامعه را می‌توان از دیگر دستاوردهای انقلاب اسلامی در دهه اخیر دانست که ریشه آن را باید در راهبری کلان رهبر معظم انقلاب جست‌وجو کرد. چند دهه گذشته، زمانی که رهبر انقلاب از ادبیات به‌ظاهر نظامی و عباراتی همچون «جهاد علمی»، «ناتوی فرهنگی»، «جنگ اراده‌ها» و… برای تبیین حوزه‌های غیرنظامی –به‌خصوص علم و فرهنگ- استفاده می‌کردند، عده‌ای بر ایشان خرده می‌گرفتند که تحلیل این عرصه‌ها با این ادبیات و گسترش ادبیات تقابل با دشمن در حوزه‌های غیرنظامی با روح علم و فرهنگ سازگار نیست. اما گذشت زمان نشان داد دشمن در همه این عرصه‌ها درحال مقابله با شکل‌گیری «ایران قوی» است و وقتی اقشار مختلف فعال در حوزه‌های گوناگون، فهم صحیحی از جایگاه خود به‌عنوان عرصه‌ای جهت ایثار برای سربلندی ملت و جبهه‌ای جهت مقابله با فشار و دسیسه‌های دشمن داشته باشند، همان ثمرات و نتایجی که فرهنگ جهاد و ایثار در دوران دفاع مقدس به‌دنبال داشت، در سایر حوزه‌ها نیز خود را نشان خواهد داد.
نام بردن رهبری از شهدای عرصه‌های مختلف همچون شهدای هنر و ادبیات، علم و تحقیق، امنیت، سلامت، مدافع حرم، مقابله با فتنه‌های دشمن و… نشان از گسترش فرهنگ ایثار، جهاد و شهادت‌طلبی -که شاید زمانی منحصر در عرصه نظامی و مختص قشر خاصی از جامعه بود- در عرصه‌های مختلف اجتماعی و اقشار گوناگون جامعه دارد که شاید تا یک‌دهه پیش سنخیتی میان آنان با این فرهنگ احساس نمی‌شد.
تشییع پیکر شهدا؛ نمایانگر عیار ملت ایران
به‌نظر می‌رسد یکی دیگر از نتایج این دیدار، برجسته کردن شهدا و خانواده‌های ایشان به‌عنوان «موتور محرک» جامعه در تعیین مسیر و پیش‌برنده ملت ایران به‌سوی سرنوشت و آینده‌اش است. رهبر معظم انقلاب با استناد به آیه مبارکه «وَلاتَحسَبَنَّ الَّذینَ قُتِلوا فی سَبیلِ‌اللَّهِ أَمواتًا بَل أَحیاءٌ عِندَ رَبِّهِم یُرزَقونَ»، معتقدند: «انسانی که جان خود را صَرف می‌کند برای یک هدف و مقصد الهی و خدای متعال هم در پاسخ به این ایثار و گذشت بزرگ، حضور او را در ملت او تداوم می‌بخشد و یاد، فکر و آرمان او زنده می‌ماند، این خاصیت کشته شدن در راه خدا است.» بدین‌ترتیب، شهدا نه‌تنها با مجاهدت و شهادت خود نقش «موتور حرکت جامعه» را جهت عبور از موانع و حرکت به‌سوی آرمان‌ها ایفا می‌نکنند، بلکه دست آنان پس از شهادت بازتر است و می‌تواند تحول عمیقی در جامعه ایجاد کند. از نگاه رهبر معظم انقلاب، «تشییع جنازه شهدا، صدای ملت ایران است.» از آنجا که «وجود حقیقی آنها [شهدا] زنده است»، مردم در این مراسم تشییع و تکریم شهید به میدان می‌آیند و حقیقت وجودی خود را نشان می‌دهند و به دشمن «می‌گویند: ما این‌جور هستیم. شما جوان ما را به شهادت می‌رسانید، همه ما پشت این جوانیم!» بدین ترتیب از منظر حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، تربیت افرادی همچون شهید عجمیان در دنیای پررهزن امروز از یک‌سو و حضور گسترده مردم در مراسم تشییع پیکر این شهید «که یک جوان ناشناخته‌ای است، [ولی] در شهادت او یک جمعیت عظیمی برای تشییع جنازه بیرون می‌آیند» از سوی دیگر، صدای ملت ایران و نشان‌دهنده واقعیات موجود در جامعه است که دشمن در تلاش است آن را به‌گونه دیگری منعکس کند.
فرهنگ ایثار و شهادت؛ متزلزل‌کننده فردگرای غربی
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در دیدارهای اخیر خود بارها از برهم خوردن نظم ظالمانه کنونی و شکل‌گیری نظم نوین جهانی سخن گفته‌اند. ایشان با ذکر نشانه‌هایی از تحولات بین‌المللی معتقدند: «امروز جهان در آستانه یک نظم جدید است؛ یک نظم بین‌المللی جدید در پیش است برای دنیا.» لذا در چنین شرایطی «همه کشورها ازجمله کشور ایران اسلامی ما وظیفه دارد جوری در این نظم جدید حضور پیدا کند ــ حضور سخت‌افزاری و حضور نرم‌افزاری ــ که بتواند امنیت کشور را، و منافع کشور را و ملت را تامین کند، در حاشیه نماند، عقب نماند.» به‌نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین ابزارهای نرم‌افزاری موجود در جبهه انقلاب اسلامی و حامیان آن، فرهنگ ایثار و شهادت است که نشان‌دهنده اوج «ایمان و امید» در این جبهه است. اهمیت فراگیری این فرهنگ وقتی بیشتر نمایان می‌شود که به این نکته توجه شود که فرهنگ ایثار و شهادت‌طلبی، «درست نقطه مقابل فرهنگ فردگرایى غربى امروز [است] که همه‌چیز را براى خود و با محاسبه شخصى می‌سنجند… این درست نقطه مقابل آن فرهنگ است؛ یعنى «وَ یُؤْثِرُونَ عَلى أَنْفُسِهِمْ»؛ اینها کسانى هستند که ایثار می‌کنند؛ فرهنگ ایثار، فرهنگ گذشت، فرهنگ مایه گذاشتن از خود براى سرنوشت جامعه و براى سرنوشت مردم.» با این نگاه، «اعتقاد به مجاهدت یک ثروت فرهنگی است؛ این در کشور ما وجود دارد، در خیلی از کشورها نیست»؛ این فرهنگ به‌معنای «تلاش کردن با سرمایه‌گذارى از خود براى اهداف بلندمدت مشترک بین همه مردم [است]؛ که البتّه… آن اهداف، مخصوص ملّت ایران هم نیست، براى دنیاى اسلام بلکه براى جهان بشریت است.» لذا این فرهنگ یکی از مهم‌ترین نرم‌افزارهای جبهه انقلاب اسلامی جهت به افول کشاندن تمدن غرب و حرکت به‌سوی تمدن نوین اسلامی است. «این فرهنگ اگر عمومى شد، این کشور و هر جامعه‌اى که این فرهنگ را داشته باشد، هرگز متوقف نخواهد شد؛ به عقب برنخواهد گشت و پیش خواهد رفت.»
منتشر شده در شماره ۳۹۰۱ روزنامه فرهیختگان
