وبینار تخصصی «بررسی ظرفیت و وضعیت دیپلماسی زبان فارسی» به همت حلقه دیپلماسی عمومی انقلاب اسلامی مرکز رشد دانشگاه امام صادق (ع) با حضور آقای مهدی صالحی (دبیر انجمن فرهنگی-آموزشی ویرایش و درست‌نویسی) برگزار شد.
در ادامه سلسله‌نشست‌های بررسی نظام دیپلماسی عمومی کشور، وبینار تخصصی «بررسی ظرفیت و وضعیت دیپلماسی زبان فارسی» به همت حلقه دیپلماسی عمومی انقلاب اسلامی مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) با حضور آقای مهدی صالحی (دبیر انجمن فرهنگی-آموزشی ویرایش و درست‌نویسی) برگزار شد.
آقای صالحی در ابتدای نشست، رهبر معظم انقلاب را تنها فرد دارای فهم و دغدغه درست نسبت به زبان فارسی دانست و نسبت به کم‌توجهی سایرین به این عرصه انتقاد کرد. ایشان مهم‌ترین مشکل این حوزه را «مدیریت» برشمرد و بیان داشت: در بنیاد سعدی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین متولیان این حوزه، شخصیتی سیاسی و چندشغله مدیریت را بر عهده دارد، درحالی‌که اداره چنین مجموعه‌ای باید در اختیار یک فرد علمی و ادبی باشد. حال‌آنکه شاهد انزوای افراد متخصص در این نهاد هستیم. من معتقدم آموزش فارسی را نباید به بنیاد سعدی واگذار کرد که در امورات روزانه خود نیز مانده است؛ بلکه می‌بایست بر اساس فراخوان، علاقه‌مندان به حمایت از زبان فارسی را گرد هم جمع کرد و یک قرارگاه مشترک ایجاد نمود و صرفاً آنها را سامان داد. در واقع باید کار را به افراد متخصص و مجرب سپرد. بنیاد سعدی حتی یک انتشارات نیز ندارد و برای تأمین هزینه، چاپ و عرضه محصولات خود با مشکل مواجه است. شما وضعیت کتب بنیاد سعدی را با وضعیت کتب آموزش زبان انگلیسی مقایسه کنید؛ مضحک است که یک دانشگاه یا مرکز آموزش زبان، ورای تألیف کتاب آموزش فارسی قرار ندارد.
دبیر انجمن فرهنگی-آموزشی ویرایش و درست‌نویسی سپس به وزارت علوم به‌عنوان متولی دیگر این حوزه اشاره کرد و افزود: در حال حاضر شاهد تعطیلی نوبتی کرسی‌های آموزش زبان فارسی در خارج از کشور هستیم. وزارت علوم اعزام اساتید زبان فارسی را لغو کرده و آن را به فرصت مطالعاتی با حقوق معادل داخل ایران تبدیل نموده است.
مهدی صالحی در پاسخ به سؤالی در خصوص وضعیت تشکل‌های غیردولتی فعال در دیپلماسی زبان فارسی بیان داشت: اولاً در این زمینه نهاد مردمی وجود ندارد و بعضاً افراد و شخصیت‌های حقیقی تلاش‌هایی می‌کنند. تعداد محدودی انجمن ادبی نیز در برخی کشورها وجود دارد که اغلب مخاطبان آن ایرانیان هستند. متأسفانه رایزنی‌های فرهنگی ما اقدام قابل‌توجهی در این زمینه انجام نداده‌اند.
وی در ادامه به علل شکل نگرفتن تشکل‌های مردمی پرداخت و افزود: حاصل ترکیب انحصارطلبی، تصدی‌گری و رویکرد امنیتی این شده که نهادها اجازه نمی‌دهند یک سازمان مردم‌نهاد برای آموزش فارسی مجوز بگیرد؛ از بنیاد سعدی و دانشگاه‌ها تا نهادهای امنیتی برای این کار مانع‌تراشی می‌کنند. سوی دیگر ماجرای مجوز ندادن نیز به خطر افتادن منافع مادی نهادهای آموزشی است.
صالحی همچنین به انتقاد از سازمان صداوسیما و معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری پرداخت و سپس فقدان مدیریت واحد و انسجام عملکردی میان سازمان‌ها و نهادهای متولی را مشکل دیگر موجود در این عرصه دانست و از اختلافات و دعواهای داخلی میان آنها انتقاد کرد.
ایشان ادامه داد: پس از حمله آمریکا به افغانستان، فرصت ورود به حوزه کتب درسی این کشور هم‌زبان برای ما مهیا شده بود اما به خاطر تعلل ما، این فرصت از دست رفت و آمریکا ورود کرد. مشابه این قضیه در عراق و سوریه نیز رخ داد. ما فرصت‌های مختلف را یکی پس از دیگری از دست می‌دهیم.
آقای صالحی سپس به وضعیت زبان‌آموزی دیگر کشورها اشاره کرد و گفت: این وضعیتِ دیپلماسی زبان فارسی در حالی است که درآمد سالانه بریتیش کانسیل از درآمد نفتی اوپک بیشتر است. حتی بنیاد یونس امره ترکیه، تبدیل زبان ترکی به زبان دوم خاورمیانه را هدف قرار داده و بودجه‌های کلانی صرف آن می‌کنند. همه آنها در جهت ترویج زبان خود گام برمی‌دارند و از منافع فرهنگی و اقتصادی آن بهره‌مند می‌شوند.
وی در پایان نشست سه اولویت حل مشکلات ترویج زبان فارسی را این‌گونه برشمرد: برای اصلاح وضعیت این حوزه در داخل کشور اولین قدم آن است که بپذیریم نمی‌شود فردی شغل‌های متعدد داشته باشد که ترویج زبان فارسی نیز یکی از آنهاست. دوم آنکه از فضای دیوان‌سالاری خارج شویم و قرارگاه ایجاد کنیم. سوم آنکه الگوی حاکمیتی را کنار بگذاریم و مردم و نخبگان را دخیل کنیم. حاکمیت می‌بایست فقط تسهیل‌گر باشد.
منتشر شده در خبرگزاری فارس
