به همت گروه حکمرانی نظام پولی مرکز رشد، جلسات اول و دوم از سلسلهجلسات «به بهانه بحران» با موضوع بحران مالی جهانی در سال 2008 و درسآموزههای آن برای نظام پولی و بانکی ایران با حضور دکتر محمدسعید شادکار در تاریخ 3 و 10 دیماه 1402 برگزار گردید.
تنظیمگری نهادها و مؤسسات مالی از مسائل پرچالش دهههای اخیر کشورهای دنیاست؛ بهنحوی که بارها شاهد شکلگیری بحرانهای مالیِ با هزینههای گزاف برای کشورها بودهایم. ورود بازیگران مختلف و توسعه ابزارهای متنوع نیز عاملی بر پویایی مسائل این حوزه است. متأسفانه کشور ما نیز از این مسئله مستثنی نبوده و بحران بانکی بهخصوص در دههی اخیر به یکی از مهمترین چالشهای حکمرانی اقتصادی ایران تبدیل شده است. برای رفع این چالشها، پیش از هر چیز لازم است سیاستگذاران بر علل شکلگیری بحرانها و شناخت کافی بازیگران و کنشهایشان تسلط پیدا نموده و در وهله بعد، ابزار مناسب جهت اصلاح آنها را اتخاذ نماید.
در این راستا به اهتمام گروه حکمرانی نظام پولی مرکز رشد، سلسلهجلساتی با موضوع واکاوی علل بحرانهای پولی و بانکی طراحی شده و در حال اجرا است. هدف از این سلسلهجلسات که با حضور و راهبری دکتر محمدسعید شادکار، مدرس دانشگاه و مشاور خدمات بانکی، تنظیمگری و طراحی سازوکار، برگزار میشود، آشنایی مخاطبان با چالشهای حوزه پولی و بانکی با تأکید بر تحولات مسائل این حوزه بهواسطه توسعه فناوریهای نوین مالی است. دو جلسه آغازین از این سلسلهجلسات به پخش و تحلیل مستند «Inside Job» [۱] (مروری بر بحران مالی جهان در سال ۲۰۰۸) اختصاص یافت.
در این دو جلسه دکتر شادکار جهت تبیین بیشتر مستند، به ارائه تحلیلهای فرامتن برای دانشجویان دانشگاه امام صادق(ع) پرداخت. ایشان در جلسه دوم با تحلیل رفتار مؤسسات مالی مبتنی بر درسآموختههای بحران بزرگ، تحولات آتی صنعت مالی و سرعت تغییرات این صنعت را مورد توجه قرار داد.
بر این اساس یادگیری از گذشته و شناخت بازیگران و تحلیل رفتارشان از مهمترین لوازم و مقدمات تنظیمگری حوزه پولی و بانکی محسوب میشود؛ امری که بهطور معمول مورد غفلت سیاستگذاران واقع شده و در بزنگاههای حساس برای کشور بحرانآفرینی میکند. نمونه بارز این تحولات را در فینتکها شاهد هستیم؛ ابزارهایی که با سرعت بالایی توسط بازیگران توسعه یافته و حکمرانی را در سطوح مختلف با چالش مواجه میسازند.
به اعتقاد دکتر شادکار مشکل آن است که در اکثر مواقع، دولتها از همراهی با این تحولات عقب میمانند و در نتیجه زمین بازی را بازیگران طراحی میکنند؛ لذا دولت که قرار بود بهعنوان طراح و تنظیمگر این حوزه عمل نماید، بالاجبار در جایگاه یک بازیگر به ایفای نقش خود مشغول میشود.
اینکه چطور سطح و عمق کنش دولت تا این میزان تقلیل مییابد، خود بحث مفصلی میطلبد که بخشی از آن در مستند به نمایش گذاشته شد و تبیین بیشتر آن در جلسات آتی دنبال میشود. لازم به ذکر است این سلسلهجلسات از نیمسال دوم تحصیلی سال جاری با حضور دانشجویان و علاقمندان به حوزه پولی و بانکی تداوم خواهد یافت.
[۱] مستند «Inside Job» محصول سال ۲۰۱۰ آمریکا به کارگردانی «چارلز فرگوسن» است و نویسندگی آن را چارلز فرگوسن، چاد بک و آدام بولت به صورت مشترک برعهده داشتهاند. همچنین این مستند برای اولینبار در تاریخ ۱۶ می ۲۰۱۰ در جشنواره بینالمللی فیلم کن در کشور فرانسه به نمایش درآمد و سپس در ۱۲ نوامبر همان سال توسط Sony Pictures Classics در سینماهای آمریکا اکران شد و توانست به فروش تقریبی ۷.۹ میلیون دلار در گیشه جهانی دست پیدا کند. مستند Inside Job پس از حضور در جشنوارههای بینالمللی متعدد، موفق شد برنده ۸ جایزه از جمله یک جایزه اسکار برای بهترین فیلم مستند شده و برای دریافت ۲۷ جایزه دیگر نیز نامزد شود که از میان آنها میتوان به نامزدی جایزه بهترین کارگردانی و بهترین مستند سال اشاره کرد.