نشست دهم از سلسله نشستهای «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و افقهای پیشرو» با حضور رئیس و برخی از مدیران این سازمان برگزار شد.
دهمین نشست از سلسله نشستهای «سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و افقهای پیشرو» با حضور دکتر ابراهیمی ترکمان (رئیس سازمان)، حجتالاسلام ایمانیپور (معاون همکاریهای علمی و فرهنگی)، قولی (معاون توسعه روابط فرهنگی بینالمللی)، فارسی (معاون توسعه و مدیریت منابع)، سلیمانی (مدیر مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگها) و گروهی از اساتید و پژوهشگران مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) در محل این سازمان برگزار شد.
در این سلسله نشستها که به اهتمام حلقه دیپلماسی عمومی انقلاب اسلامی مرکز رشد دانشگاه امام صادق(ع) برگزار شده است، مدیران و رایزنان فرهنگی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و نیز برخی اساتید صاحبنظر دانشگاهی به بیان نکاتی در خصوص عملکرد و فعالیتهای این سازمان و راهکارهایی برای تعالی آن در آینده پرداختهاند. ایستگاه دهم از این جلسات به میزبانی دکتر ابوذر ابراهیمی ترکمان – که از سال ۱۳۹۲ ریاست این سازمان را بر عهده دارد- برگزار شد. گزارشی از این جلسه در ادامه آمده است:
در این نشست دکتر ابراهیمی ترکمان وظیفه اصلی سازمان فرهنگ و ارتباطات را «اجرای موافقتنامههای فرهنگی بین ایران و سایر کشورها» دانست. ایشان به برخی از ابتکارات و اقدامات انجامشده در این دوره مانند ایجاد گفتگوهای فرهنگی با آسیا، آمریکا و آفریقا برای اولینبار، توسعه گفتگوهای دینی به هندوئیسم و بودیسم و شینتوئیسم برای اولینبار، اجرای طرح ترجمه کتاب از زبان فارسی به سایر زبانها (TOP)، تأسیس انجمن علمی روابط فرهنگی بینالمللی، ایجاد اتاق فکری با حضور نیروهای باتجربه سازمان، تعیین برخی آییننامههای مغفول داخلی، ایجاد تقویم فرهنگی، ساماندهی اموال سازمان، تهیه املاک برای برخی نمایندگیهای خارج از کشور، بهبود وضعیت تهیه و ابلاغ برنامه رایزنیهای فرهنگی، گسترش همکاری با دیگر دستگاهها و… اشاره کرد.
رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی یکی از موفقیتهای دوران مدیریتی هشتساله اخیر را «اداره سازمان توسط نیروهای درونی» دانست و بیان داشت: در گذشته هیچگاه سازمان با نیروهای خود اداره نمیشد اما الآن تمام نیروهای ستاد از داخل سازمان هستند و حتی یک نیروی بیرونی نیز در ستاد نداریم. مدیران ارشد به صورت تماموقت در خدمت این سازمان هستند و در بیرون اشتغالی ندارند.
وی افزود: در این دوره همچنین توجه بیشتری به اعزام رایزنان از داخل شد و حدود ۹۰ درصد رایزنان اعزامی از نیروهای درون سازمان بودهاند؛ امری که در هیچ دورهای سابقه نداشته است. علیرغم آنکه گفته میشود برخی رایزنانِ اعزامشده ضعیف هستند اما من شهادت میدهم که بههیچوجه از گذشته ضعیفتر عمل نکردهاند. علاوه بر آنکه در این حالت انباشت تجربه سازمانی نیز اتفاق میافتد.
رایزن فرهنگی اسبق ایران در روسیه «چابکسازی» را دیگر اقدام مهم این دوره مدیریتی دانست که در مواجهه با معضل تعداد زیاد کارکنان سازمان از بدو تأسیس انجام گرفت و تعداد آنان را حدود ۴۸۰ نفر کاهش داد، بدون آنکه نارضایتی و اعتراضی به وجود بیاید. برای جایگزینی این نیروها نیز دو مجوز استخدام ضابطهمند از طریق آزمون استخدامی اخذ شده که در حال انجام است.
دکتر ابراهیمی ترکمان همچنین به برخی محدودیتهای پیشروی سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی اشاره کرد و آن را شامل موارد «ضیق در قدرت» و «ضیق در مقدور» دانست. از جمله موارد ضیق در قدرت میتوان به کاهش قدرت خرید ارزی سازمان علیرغم افزایش نسبی بودجه ریالی آن اشاره کرد که در سالهای اخیر بر کمّیت و کیفیت فعالیتهای سازمان اثرگذار بوده است؛ درحالیکه دیگر کشورها بهمراتب بودجه بیشتری برای دستگاههای متولی دیپلماسی فرهنگی خود اختصاص دادهاند. از جمله موارد ضیق در مقدور نیز میتوان برخی اختلافنظرهای فرهنگی میان ایران و دیگر کشورها را برشمرد. ایران برخی حوزهها را فرهنگی تلقی میکند درحالیکه دیگر کشورها آن را فرهنگی نمیدانند و بالعکس. در حوزه مشترک شامل سینما و ادبیات و موسیقی و امثال آن نیز تضییقات دیگری وجود دارد. همچنین مناسبات و اختلافهای سیاسی بینالمللی بر مناسبات فرهنگی تأثیرگذار است و بعضاً موجب تعطیلی برخی از نمایندگیهای فرهنگی ایران شده است.
وی خاطرنشان کرد: علیرغم همه مشکلات و محدودیتها، فعالیتهای سازمان در این سالها کاهش پیدا نکرد و درمجموع سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در این سالها روبهجلو بوده است.
در ادامه نشست حجتالاسلام ایمانیپور، معاون همکاریهای علمی و فرهنگی سازمان بیان داشت: اساساً سازمان فرهنگ و ارتباطات تشکیل شد تا قرارگاه مشترک فعالیتهای فرهنگی بینالمللی کشور باشد. مقام معظم رهبری نیز تصریح داشتند که سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی بنا نیست در عداد دستگاههای دیگر فعال در این حوزه باشد؛ اما لوازم این امر مهیا نشد. تا به امروز سندی برای فعالیتها و امور فرهنگی بینالمللی نداریم. البته اقداماتی در این راستا صورت گرفته است؛ سندی تحت عنوان «سند توسعه روابط فرهنگی بینالمللی جمهوری اسلامی ایران» در این سازمان تهیه و برای تصویب به هیئت دولت ارائه شد اما راه به جایی نبرد. مثال دیگر، تکالیفی است که بر عهده این سازمان گذاشته میشود اما ساختار و اعتبار لازم برای اجرای آن تأمین نمیشود. در این موارد و موارد دیگر شاهد آن هستیم که حمایت کافی از سازمان فرهنگ و ارتباطات به عنوان سکاندار دیپلماسی فرهنگی کشور صورت نمیگیرد.
رایزن فرهنگی اسبق ایران در آلمان با اشاره به تهیه پیشنویس «سند جامع امور فرهنگی بینالمللی جمهوری اسلامی ایران» در سازمان فرهنگ و ارتباطات و تصویب اخیر آن در شورای سیاستگذاری فرهنگی بینالمللی ابراز امیدواری کرد که به واسطه اجرایی شدن این سند، نقش سازمان فرهنگ و ارتباطات به عنوان «مسئول ستاد هماهنگی امور فرهنگی بینالملل» بازتعریف و احیا شود.
در ادامه دکتر قهرمان سلیمانی، رئیس مرکز گفتگوی ادیان و فرهنگها، به اثرگذاری سازمان فرهنگ و ارتباطات و رایزنیهای فرهنگی در حوزه بینالمللی اشاره کرد و علیرغم محدودیتها و کاستیها، آن را مؤثر و مثبت دانست و گفت: حجم نقدهایی که دشمنان ما در آنسو وارد میکنند و فشارهایی که بر سازمان فرهنگ و ارتباطات تحمیل مینمایند، نشاندهنده تأثیرگذاری این سازمان است.
سپس آقای اکبر قولی، معاون توسعه روابط فرهنگی بینالمللی سازمان، با اذعان به وجود برخی مشکلاتی که بعضاً از ابتدا در سازمان فرهنگ و ارتباطات وجود داشته، درمجموع مسیر حرکت این سازمان را رو به رشد و در حال حاضر در بسیاری از حوزهها در اوج دانست.
رایزن فرهنگی سابق ایران در ایتالیا با تأکید بر لزوم نیل به فهم مشترک از دیپلماسی فرهنگی بیان داشت: دیپلماسی فرهنگی با تلقی رایج از کار فرهنگی در خارج از کشور بسیار متفاوت است. ما مجری فعالیتهای فرهنگی در خارج از کشور نیستیم. کل دیپلماسی فرهنگی در خدمت دیپلماسی اقتصادی و سیاسی است. دیپلماسی فرهنگی توسط ابزارهایی مانند زبان، هنر، فرهنگ و دین فعالیت میکند؛ اما اینکه وظیفه رایزن فرهنگی، به عنوان مسئول دیپلماسی فرهنگی جمهوری اسلامی در کشور محل مأموریت، اجرای کارهای فرهنگی باشد و تعداد فعالیتهای او شمرده شود، مسیر غلط و برعکسی است. دیپلماسی فرهنگی عرصه گفتگو و تسهیلکننده روابط است.
گزارش نشست اول: دکتر اکبری: برای تربیت نیرو کاری نکردهایم/ دکتر قانع: انتخاب رایزنان فرهنگی منحصر به داخل سازمان نباشد
گزارش نشست دوم: دکتر کلهر: فلسفه وجودی «سازمان فرهنگ و ارتباطات» نیازمند بازخوانی است
گزارش نشست سوم: دکتر هاشمیان: رای روابط فرهنگی کشور «نظریه سیاستی» نداریم/ باید «مزیت استراتژیک» هر منطقه را شناسایی کنیم
گزارش نشست چهارم: پالیزدار: ۸ سال گذشته به دیپلماسی فرهنگی کمتوجهی شد/ سازمان فرهنگ و ارتباطات باید بازطراحی شود
گزارش نشست پنجم: دکتر ایوبی: سازمان فرهنگ و ارتباطات مأموریت جدیدی در اقتصاد فرهنگ تعریف کند/ دکتر جعفری: رویکرد مردمی جزو شاخصهای ارزیابی سازمان قرار گیرد
گزارش نشست ششم: صفرخانی: نگاه حاشیهای مسئولان به دیپلماسی فرهنگی، مشکل اصلی سازمان فرهنگ و ارتباطات و ضرورت اصلاح این نگاه در دولت جدید
گزارش نشست هفتم: دکتر مظفری: برای بهبود روابط فرهنگی بینالمللی ابتدا باید تعارضات گفتمانی را حل کرد/ داستان فتح چندباره سازمان فرهنگ و ارتباطات
گزارش نشست هشتم: دکتر دهشیری: نیروی انسانی کیفی، اولویت نخست سازمان فرهنگ و ارتباطات/ پیشنهاد تأسیس شورای اجرایی روابط فرهنگی بینالمللی زیر نظر رئیسجمهور
گزارش نشست نهم: دکتر خرمشاد: «نیروی انسانی کیفی» در سازمان فرهنگ و ارتباطات حرف اول را میزند/ «فعالیتهای آموزشی» بخش اثرگذار دیپلماسی فرهنگی است