اگر به مسئله حریت و آزاداندیشی در انتخابات توجه شود، آن موقع می‌توان به دور از فضای سیاست‌زده در عرصه‌ انتخابات فعالیت کرد و وقتی به صورت آزاد و خارج از قید و بندهای مانع انتخاب درست، رأی مردم به صندوق انداخته شود، انتخابات‌های بعدی نیز می‌تواند زمینه‌ رشد و ارتقاء نگرش سیاسی توده‌ جامعه را بالا برده و باعث حرکت رو به جلوی جامعه به سمت اهداف خویش گردد.

در نگاه روان‌شناسی اجتماعی-سیاسی به مساله مشارکت سیاسی با ایجاد قاب‌بندی جدید، با تغییر نگرش و همراهی و همنوایی با صدا و تصویر جامعه معترض از درون مایه هویتی آن‌ها بدون سانسور، و با چارچوب‌دهی به بسترهای بیم و امید جامعه هدف، می‌توان تا حدودی بر کاهش مشارکت سیاسی فائق آمد. اما نباید نگاه سطحی به حل مساله جای نگاه ریشه‌ای به آن را در آینده بگیرد.

انتظار می‌رود طراحان مناظره نسبت به انتقادات وارده بی‌تفاوت نباشند. تغییر در مناظره سوم و اصلاح نقاط ضعف آن در حد امکان، بیش از هرچیز به سود مشارکت در انتخابات خواهد بود، چیزی که در طراحی این دو مناظره، نتوانست خود را نشان دهد.

قمار سیاسی، از بدترین و پرهزینه‌ترین انواع قمار است که شاید احکام فقه فردی به راحتی برای آن قابل انطباق نباشد اما در صورت بروز، هزینه‌های بالایی برای ذی‌نفعان و گناه زیادی برای قمارباز درپی خواهد داشت.

به قول حاج قاسم، امروز ایران قرارگاه حسین بن علی (ع) است و جمهوری اسلامی حرم آل‌الله است اگر این حرم بماند، بقیه حرم‌ها هم باقی می‌مانند و اگر دشمن این حرم را از بین ببرد، حرمی باقی نخواهد ماند.

به نظر می­‌رسد مناظره نخست با موفقیت نسبی همتی و رئیسی به عنوان دو نامزد اصلی پایان یافت. همتی در معرفی خود موفق بود و رئیسی در صیانت از پایگاه رأی خود به درستی عمل کرد.

با قرار گرفتن در ایام نزدیک به انتخابات ریاست جمهوری و برگزاری جلسات مناظره، تلاش هر نامزد برای رأی آوردن به هر قصد و نیتی مشهود است ولی عدم مراقبت و دقت در بیانات و افشاگری‌ها، گاهی اثر عکس داشته و بر مشکلات کشور اضافه می‌کند؛ چگونه؟

امام در کنه وجود، اندیشه و کنش‌های خویش، به معنای حقیقی عدالت‌پیشه بودند و در مسیر این آرمان، نه اخلاق را قربانی می‌کردند و نه صراحت و شجاعت را گوشه‌نشین.

به نظر می‌رسد اصلاح‌طلبان، در فرصت باقیمانده به انتخابات بازخواهند گشت، هرچند کیفیت و جزئیات بازگشت آن‌ها به مسیر انتخابات، وابسته به اتفاقات پیشرو، از جمله مناظرات انتخاباتی است. چیزی که مشخص است، نامزد مورد حمایت آن‌ها عبدالناصر همتی خواهد بود.